SKKN Xây dựng bài tập rèn kỹ năng đọc cho học sinh Lớp 2 theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập

 Sáng kiến Kinh nghiệm
 A. PHẦN MỞ ĐẦU
 I. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
 Trong trường Tiểu học, Tiếng Việt là môn học quan trọng có nhiệm vụ 
hình thành năng lực ngôn ngữ cho học sinh được thể hiện qua bốn dạng hoạt 
động: Nghe – nói – đọc – viết. Trong đó Tập đọc là phân môn đảm nhiệm việc 
hình thành và phát triển cho học sinh kỹ năng quan trọng “kỹ năng đọc”. Vì vậy 
việc tìm hiểu một số biện pháp để nâng cao hiệu quả giờ dạy phân môn Tập đọc 
là một việc làm hết sức cần thiết của ngưồi giáo viên Tiểu học. Hơn nữa, học 
sinh Tiểu học là lứa tuổi ưa hoạt động, những điều mới lạ luôn hấp dẫn các em. 
Quá trình học tập sinh động, sáng tạo sẽ giúp các em phát huy tối đa tính tích cực 
trong học tập, giúp học sinh bộc lộ được những năng lực sáng tạo và óc tưởng 
tượng phong phú của mình. Từ đó năng lực học tập của các em được nâng dần. 
 Nhưng thực tế cho đến nay nhiều người vẫn chưa xem việc đổi mới 
phương pháp dạy học là vấn đề cần quan tâm hoặc quan tâm chưa đúng mức. 
 Mặt khác trong quá trình giảng dạy đối với học sinh tiểu học nói chung, 
đối với phân môn tập đọc nói riêng, người dạy chưa đặc biệt chú ý rèn cho học 
sinh một kỹ năng quan trọng. Đó là “Kỹ năng đọc”. Từ đó kỹ năng đọc của học 
sinh trở nên hạn chế, đôi khi đọc các em phải dừng lại để đánh vần, dẫn đến tình 
trạng thụ động, nhàm chán, lười học do mất kiến thức cơ bản. 
 Theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy và học, phân môn Tập đọc là 
môn học rất cần phải tạo điều kiện cho học sinh tính tích cực, tự giác, chủ động, 
sáng tạo trong mọi hoạt động học tập và rút kinh nghiệm và thực hành dưới sự 
hướng dẫn của giáo viên.
 Với tầm quan trọng và thực tế trên, việc rèn kỹ năng đọc theo hướng tích 
cực hóa hoạt động học tập trong quá trình giảng dạy phân môn Tập đọc là một 
nhân tố góp phần vào việc giáo dục học sinh (HS) là một việc làm thực tiễn, có ý 
nghĩa sâu sắc. Trong kinh nghiệm này tôi xin đưa ra một số biện pháp rèn kỹ 
năng đọc cho học sinh thông qua việc “Xây dựng bài tập rèn kỹ năng đọc cho 
học sinh lớp 2 theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập”.
 NTH: Châu Thanh Phong Trang 1 Sáng kiến Kinh nghiệm
 - Phương pháp quan sát 
 - Phương pháp phân tích – tổng hợp 
 - Phương pháp thực nghiệm 
 - Phương pháp thực hành luyện tập 
 - Phương pháp thống kê 
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm sư phạm 
 VI. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU 
 - Đối tượng : học sinh lớp 2 
 - Thời gian : năm học (2007 – 2008) 
 - Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2 theo hướng tích cực hóa hoạt động 
học tập. 
 B. PHẦN NỘI DUNG
 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 
 1. Vị trí và tầm quan trọng của phân môn Tập đọc. 
 Trong Trường Tiểu học Tiếng Việt là môn học quan trọng , có nhiệm vụ 
hình thành năng lực ngôn ngữ cho học sinh, được thể hiện qua bốn dạng hoạt 
động: nghe – nói – đọc – viết. Trong đó tập đọc là phân môn đảm nhiệm việc 
hình thành và phát triển cho học sinh kỹ năng quan trọng. Kỹ năng đọc. Vì vậy 
việc tìm hiểu một liệu pháp, để nâng cao hiệu quả giờ dạy phân môn tập đọc, là 
một việc làm hết sức cần thiết của người giáo viên tiểu học.
 Giúp các em làm giàu và tích cực hoá vốn từ, vốn diễn đạt.
 Bồi dưỡng vốn văn học ban đầu, mở rộng hiểu biết về cuộc sống, cung 
cấp mẫu để hình thành một số kỹ năng phục vụ cho đời sống vào việc học tập 
của bản thân ( điền vào các tờ khai đơn giản, làm đơn, viết thư,).
 NTH: Châu Thanh Phong Trang 3 Sáng kiến Kinh nghiệm
 Đọc lưu loát nội dung một bài văn, bài thơ, không đọc ê a ngắt ngứ, 
luyến thoắng tốc độ đọc, học sinh cần đạt yêu cầu tối thiểu sau: 
 + Đọc đúng, không ngắc ngứ 
 + Tốc độ đọc 
 . Giữa học Kỳ I : 35 tiếng / phút 
 . Cuối học kỳ I : 40 tiếng / phút 
 . Giữa học Kỳ II : 45 tiếng / phút 
 . Cuối học kỳ II : 50 tiếng / phút 
 4. Suy nghĩ về việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay 
 Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học một yếu tố vô cùng quan trọng 
được các cấp quản lý giáo dục quan tâm và đưa lên vị trí hàng đầu, trong sự 
nghiệp giáo dục. Nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả dạy – học giáo dục tiểu 
học. Để phù hợp với xu hướng phát triển của đất nước. 
 5. Đôi điều về tính tích cực và phương pháp dạy học tích cực. 
 5.1 . Tính tích cực là gì? (TTC)
 Tính tích cực là một phẩm chất vốn có của con người trong đời sống xã 
hội. Tính tích cực của con người biểu hiện trong hoạt động đặc biệt trong những 
hoạt động chủ động của chủ thể. Học tập là hoạt động chủ đạo của trẻ ở lứa tuổi 
đi học. 
 Tính tích cực nhận thức trong hoạt động học tập liên quan trước hết với 
động cơ học tập. Động cơ đúng tạo ra hứng thú. Hứng thú là tiền đề của tự giác, 
hứng thú và tự giác là hai yếu tố tâm lý tạo nên tính tích cực. 
 Tính tích cực học tập biểu hiện ở những dấu hiệu như : hăng hái trả lời 
câu hỏi của giáo viên, bổ sung các câu trả lời của bạn; thích phát biểu ý kiến của 
mình trước những vấn đề nêu ra, hay nêu thắc mắc , đòi hỏi giải thích những 
vấn đề chưa đủ rõ, chủ động vận dụng kiến thức , kỹ năng đã học để nhận thức 
vấn đề mới 
 5.2. Phương pháp tích cực là gì?
 - Phương pháp tính tích cực là một thuật ngữ được rút gọn; được dùng ở 
nhiều nước, để chỉ những phương pháp giáo dục – dạy học theo hướng phát huy 
tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học.
 NTH: Châu Thanh Phong Trang 5 Sáng kiến Kinh nghiệm
 Chẳng hạn : đọc r thành g (bối rối – bối gối, rập rình – gập gình) , đọc 
phụ âm qu thành v (quảng cáo - vảng cáo) đọc âm ê trong vần kéo dài thành i ê 
(mếu máo – miếu máo, đều – điều) đọc âm o thành âm ô (trong xanh – trông 
xanh) đọc âm y thành i ( may mắn – mai mắn, bàn tay – bàn tai,..) đọc vần oan 
thành on (hoàn toàn – hòn tòn,..) âm cuối n thành ng (củi mùn – củi mùng; bắn 
súng – bắng súng ) ; t thành c (ánh mắt – ánh mắc)  nguyên nhân lỗi phát âm 
lệch chuẩn này là do học sinh chịu ảnh hưởng tiêu cực từ thể âm của môi trường 
sinh sống 
 2.2. Lỗi đọc không đúng trọng âm: 
 Học sinh sử dụng cách đọc không có điểm nhấn hoặc nhấn giọng vào 
những tiếng không có trọng âm, khiến cho giọng đọc trở nên đều đều, buồn tẻ 
hoặc làm cho nội dung thông báo bị hiểu sai lệch. Nguyên nhân của hiện tượng 
này, là do các em chưa xác định được các từ ngữ đảm nhiệm vai trò thông báo 
chính trong câu ; chưa biết phân biệt đâu là yếu tố trọng âm trong một từ. Đây là 
một lỗi đọc, mà đa số học sinh thường mắc phải. 
 2.3. Lỗi ngắt giọng không đúng chỗ 
 Ngắt giọng không chính xác ở các câu văn dài, có cấu tạo ngữ pháp phức 
tạp (ngắt giọng ngẫu hứng theo nhịp thở (còn gọi là ngắt giọng sinh lý). Khi đọc 
thơ, học sinh thường đọc theo áp lực của nhạc thơ, tách rời đọc với hiểu.
 2.4. Lỗi đọc không đúng ngữ điệu, không diễn cảm 
 Học sinh không thể hiện đúng các kiểu câu khi đọc do nhầm lẫn về hình 
thức diễn đạt .
 Chẳng hạn : Đọc các câu hỏi tu từ như: câu hỏi thông thường, đọc câu 
cảm như câu hỏi, đọc lên giọng máy móc ở các từ cuối câu hỏi. Khiến cho một 
cuộc trò chuyện tâm tình được thể hiện như một cuộc cải vã. Một số giáo viên, 
do cách hiểu chưa thật chính xác, khái niệm đọc diễn cảm. Nên khi đọc mẫu đã 
cố gắng uốn gịong một cách cầu kỳ, khiến giọng đọc trở nên thiếu độ trung thực 
cần thiết. Học sinh vì làm theo mẫu, nên cũng đọc thái quá như vậy
 * Tóm lại : xuất phát từ thực trạng nêu trên , cho thấy hiệu quả giờ học 
phân môn tập đọc thông qua kỹ năng đọc của học sinh còn nhiều hạn chế, như 
thế chưa phát huy tính tích cực hoạt động học tập, sáng tạo mang tính sáng tạo, 
 NTH: Châu Thanh Phong Trang 7 Sáng kiến Kinh nghiệm
một cách chủ động và hiệu quả hơn. Muốn làm được công việc trên thì bản thân 
giáo viên phải nổ lực nhiều so với phương pháp dạy học thụ động và phải kiên trì 
vận dụng phương pháp đổi mới nhằm tạo cho các em thích ứng dần với phương 
pháp học tập chủ động một cách vừa sức, từ thấp đến cao. Trong đổi mới phải có 
sự hợp tác của thầy và trò, sự phối hợp giữa hoạt động dạy và hoạt động học thì 
mới thành công. 
 Như vậy khi nhấn mạnh vai trò chủ thể nhận thức, cảm thụ của học 
sinh. Phương pháp dạy học theo hướng đổi mới. Giáo viên không chỉ đơn giản là 
truyền đạt tri thức mà còn hướng dẫn hành động với phương pháp dạy học trên 
thì vai trò của giáo viên không những không bị hạ thấp mà còn được đề cao với 
tư cách là người gợi mở, hướng dẫn, cố vấn, trọng tài trong hoạt động học tập 
của học sinh. 
 2. Bài tập rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2 theo hứơng tích cực 
hoá hoạt động học tập 
 2.1. Bài tập luyện chính âm (còn gọi là bài tập (BT) luyện phát âm 
đúng). 
 Đây là loại BT dễ thực hiện nhưng ít xuất hiện trong SGK nên ít được 
giáo viên sử dụng. Hình thức bT có thể là tìm (gạch dưới, đóng khung, liệt kê) 
những từ ngữ khó đọc trong bài. 
 Cách thực hiện : Để đổi mới cho phù hợp với tình hình năng lực thực tế 
học sinh của lớp, ta không nên chọn và ghi sẵn các từ ngữ khó cho học sinh 
luyện đọc. Và sau khi cho học sinh thực hiện BT, GV không đọc mẫu, yêu cầu 
HS đọc từ ngữ, câu có chứa tiếng HS hay mắc lỗi rồi GV mới chữa, hoặc GV 
đọc mẫu những từ ngữ, câu có chứa tiếng trong đó có âm vần HS hay đọc lẫn rồi 
yêu cầu học sinh đọc theo 
 * Bài tập minh họa 
 VD : Chọn trong đoạn 1 của bài “Sự tích cây vú sữa” (TV2, Tập 1 , 
Trang 96) những tiếng có thanh hỏi và thanh ngã rồi viết vào 2 dòng dưới đây 
 - Những tiếng có thanh hỏi:.
 - Những tiếng có thanh ngã :.
 * Giải đáp: (?) bỏ, ở, mỏi (~) nghĩ
 NTH: Châu Thanh Phong Trang 9 Sáng kiến Kinh nghiệm
của học sinh . Vì học sinh chỉ làm theo mẫu có sẵn. Nó mang tính chất áp đặt, 
chưa khơi dậy được ở học sinh óc sáng tạo, cũng như sự đam mê hứng thú trong 
học tập. 
 Với hình thức luyện đọc trên tôi thay thế bằng cách xây dựng BT 
luyện đúng trọng âm. 
 VD 1 : Ghi dấu  dưới tiếng cần nâng cao giọng và dấu bằng ( = ) dưới 
tiếng cần hạ thấp giọng khi đọc các câu sau : 
 . Bạn là ai? Vì sao bạn khóc? 
 Tôi là cá sấu. Tôi khóc vì chả ai chơi với tôi (quả tim khỉ, TV 2, tập 2, 
tr.51). 
 * Giải đáp 
 Bạn là ai?  vì sao bạ n khóc? 
 Tôi là cá Sấu . Tôi khóc vì chả ai chơi với tôi 
 VD 2 : Gạch dưới các từ cần nhấn giọng khi đọc 4 dòng thơ sau của bài 
Mẹ (TV 2, tập 1 , Tr 101) 
 Lặng rồi / cả tiếng con ve / 
 Con ve cũng mệt / vì hè nắng oi //
 Những ngôi sao / thức ngoài kia /
 Chẳng bằng mẹ / đã thức vì chúng con// 
 * Giải đáp 
 Lặng rồi / cả tiếng con ve / 
 Con ve cũng mệt / vì hè nắng oi //
 Những ngôi sao / thức ngoài kia /
 Chẳng bằng mẹ / đã thức vì chúng con// 
 * Cách tiến hành 
 Khi hướng dẫn học sinh luyện đọc giáo viên không ghi sẵn mà yêu cầu 
học sinh nêu cách đọc của cá nhân. Cuối cùng giáo viên kết luận cách đọc rồi 
hướng dẫn các em đọc theo yêu cầu. 
 Qua đó hướng dẫn HS nâng dần lên khả năng biết đọc ngắt nghỉ trong 
câu văn, câu thơ, cũng là căn cứ để xác định những chỗ cần luyện ngắt giọng 
trong bài. 
 NTH: Châu Thanh Phong Trang 11