Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng bài tập rèn kĩ năng đọc cho học sinh Lớp 2 theo hướng tích cực hóa nội dung học tập

 UBND TỈNH HẢI DƯƠNG
 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
 BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN
 Xây dựng bài tập rèn kĩ năng đọc cho 
học sinh lớp 2 theo hướng tích cực hóa 
 nội dung học tập”.
 MÔN TẬP ĐỌC
 Năm học 2020 - 2021
 1 
 TÓM TẮT NỘI DUNG SÁNG KIẾN
“ Xây dựng bài tập rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 2 theo hướng tích cực hóa nội 
 dung học tập”.
1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến:
Ở tiểu học, phân môn Tập đọc có vị trí rất quan trọng, có nhiệm vụ rèn kĩ 
năng đọc cho HS, là môn học giúp cho HS chiếm lĩnh được một công cụ mới: 
chữ viết; có được năng lực mới: đọc thông viết thạo. Từ đó mở cánh cửa bước vào 
địa hạt của người biết đọc, biết viết để có điều kiện tiến lên nắm lấy kho tàng tri thức 
và văn hóa của loài người tàng trữ trong sách vở. Đối với HS lớp 2, việc rèn kĩ năng 
đọc vô cùng quan trọng nó giúp HS hiểu đúng nội dung văn bản, giáo dục các em 
tình yêu quê hương đất nước, yêu gia đình bạn bè, thầy cô và mái trường... Từ đó 
làm giàu kiến thức văn hóa, ngôn ngữ, phát triển nhân cách cho HS... nhờ biết 
đọc các em có điều kiện học các môn học khác trong chương trình. 
 Thực tế ở trường, khi đọc học sinh phát âm sai lỗi theo khu vực, giáo viên chưa 
khéo léo tổ chức để tất cả học sinh cùng làm việc. Giáo viên còn giảng quá nhiều về 
các từ khó, về nội dung, ý nghĩa của bài mà xem nhẹ phần luyện đọc hoặc là phân bố 
thời gian không hợp lí, một số học sinh không chú ý nghe giảng, nên khi bạn đọc 
không gnhe vì thế lúc cần đọc tiếp hoặc nhận xét bạn đọc các em thường lúng túng và 
thường không đáp ứng đucợ yêu cầu của giáo viên.
 Qua thực tế giảng dạy lớp 2 tôi thấy một số nguyên nhân dẫn chất lượng học 
phân môn Tập đọc lớp 2 chưa cao vì một số nguyên nhân sau: 
 Với giáo viên:
- GV chưa sử dụng hiệu quả nhiều cách đọc, chưa rèn luyện cho học sinh đọc những 
câu văn dài, đọc phân vai, đọc diễn cảm.
- GV chưa có kinh nghiệm, chưa xác định đucợ chuẩn kiến thức kĩ năng và mục tiêu 
của sách giáo khoa, còn truyền thụ qua loa, chưa chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong 
giảng dạy.
 Với học sinh:
 3 
- Phấn đấu 100% HS trong lớp đạt chuẩn kiến thức, kĩ năng. Đồng thời học sinh có 
thể đọc lưu loát, thành thạo, biết đọc diễn cảm, đọc phân vai và đọc ngắt nghỉ hơi 
đúng chỗ.
4. Khẳng định giá trị, kết quả đạt được của sáng kiến: 
- Từ các nội dung đã đưa ra tôi khẳng định kết quả áp dụng kinh nghiệm: “Xây dựng 
bài tập rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 2 theo hướng tích cực hóa nội dung học 
tập” sẽ giúp GV lớp 2 phần nào tháo gỡ được những khó khăn, những vướng mắc 
trong quá trình dạy Tập đọc cho các em học sinh. Đồng thời tạo hứng thú cho các em 
học sinh giúp cải thiện được kĩ năng đọc của học sinh trở lên tốt hơn so với trước đó.
5. Đề xuất, kiến nghị để áp dụng hoặc mô tả sáng kiến: 
- Đưa sáng kiến vào áp dụng vào dạy – học phân môn Tập đọc 2 ở trường Tiểu học.
 5 
2. Cơ sở lý luận vấn đề 
2. 1. Vị trí và tầm quan trọng của phân môn Tập đọc. 
 Trong Trường Tiểu học Tiếng Việt là môn học quan trọng , có nhiệm vụ hình 
thành năng lực ngôn ngữ cho học sinh, được thể hiện qua bốn dạng hoạt động: nghe 
– nói – đọc – viết. Trong đó tập đọc là phân môn đảm nhiệm việc hình thành và phát 
triển cho học sinh kỹ năng quan trọng. Kỹ năng đọc. Vì vậy việc tìm hiểu một liệu 
pháp, để nâng cao hiệu quả giờ dạy phân môn tập đọc, là một việc làm hết sức cần 
thiết của người giáo viên tiểu học. 
2.2. Quan điểm về hoạt động đọc và kỹ năng đọc 
 Đọc là một hoạt động tiếp nhận thông tin thông qua kênh chữ. Hoạt động đọc 
chỉ xảy ra khi người đọc tiếp nhận được nội dung, kiến thức trong bài đọc. Mà người 
đọc dùng mắt, nhìn, miệng đọc , tâm để cảm thụ, phân tích nội dung thông tin vừa 
đọc. Có khi hình thức đọc sau. 
2.2.1. Đọc thành tiếng 
Là hình thức đọc phát ra âm thanh 
+ Phát âm đúng 
+ Ngắt nghỉ hơi hợp lý 
+ Cường độ đọc vừa phải (không đọc to quá hay đọc lí nhí). 
- Tốc độ đọc vừa phải (không ê , a, ngắt ngứ hay liến thoắng) 
2.2.2. Đọc thầm và hiểu nội dung 
+ Đọc không thành tiếng, không mấp máy môi
+ Hiểu được nghĩa của các từ ngữ trong văn cảnh (bài đọc); nắm được nội dung của 
câu, đoạn hoặc bài đã đọc. 
3. Thực trạng của vấn đề: 
* Thực trạng 
3.1. Giáo viên dạy:
* Thuận lợi:
 - Được sự quan tâm chỉ đạo và tạo điều kiện của nhà trường, ban chấp hành 
đoàn thể để giáo viên được bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đều 
đath chuẩn và trên chuẩn , đucợ dự học tập, bồi dưỡng chuyên môn phục vụ cho việc 
giảng dạy. 
 7 
- Học sinh sử dụng cách đọc không có điểm nhấn hoặc nhấn giọng vào những tiếng 
không có trọng âm, khiến cho giọng đọc trở nên đều đều, buồn tẻ hoặc làm cho nội 
dung thông báo bị hiểu sai lệch. Nguyên nhân của hiện tượng này, là do các em chưa 
xác định được các từ ngữ đảm nhiệm vai trò thông báo chính trong câu ; chưa biết 
phân biệt đâu là yếu tố trọng âm trong một từ. Đây là một lỗi đọc, mà đa số học sinh 
thường mắc phải. 
- Ngắt giọng không chính xác ở các câu văn dài, có cấu tạo ngữ pháp phức tạp (ngắt 
giọng ngẫu hứng theo nhịp thở (còn gọi là ngắt giọng sinh lý). Khi đọc thơ, học sinh 
thường đọc theo áp lực của nhạc thơ, tách rời đọc với hiểu.
- Học sinh không thể hiện đúng các kiểu câu khi đọc do nhầm lẫn về hình thức diễn 
đạt .
Chẳng hạn: Đọc các câu hỏi tu từ như: câu hỏi thông thường, đọc câu cảm như câu 
hỏi, đọc lên giọng máy móc ở các từ cuối câu hỏi. Khiến cho một cuộc trò chuyện 
tâm tình được thể hiện như một cuộc cải vã. Một số giáo viên, do cách hiểu chưa thật 
chính xác, khái niệm đọc diễn cảm. Nên khi đọc mẫu đã cố gắng uốn gịong một cách 
cầu kỳ, khiến giọng đọc trở nên thiếu độ trung thực cần thiết. 
4. Khảo sát chất lượng:
- Đầu năm học 2020 – 2021 khi tôi chưa tiến hành thực nghiệm, tôi khảo sát học sinh 
đọc đối với lớp 2A. Kết quả như sau:
 Lớp Tổng số Đọc chậm Phát âm Ngắt nghỉ Đọc vẹt, 
 HS học chưa đúng hơi chưa hợp chưa hiểu 
 chưa tốt lí nội dung
 phân môn 
 Tập đọc
 2A 15/32 3 5 3 4
5. Các giải pháp tổ chức thực hiện:
 5. 1. Vị trí , vai trò của giáo viên trong phương pháp dạy tập đọc theo 
hướng đổi mới 
 - Đổi mới phương pháp dạy – học, mỗi giáo viên chúng ta trực tiếp giảng dạy 
cần xác định rõ chính xác, nắm vững về việc đổi mới sao cho phù hợp với tình hình, 
năng lực của học sinh. Nghĩa là giáo viên không đóng vai trò truyền thụ kiến thức 
cho học sinh bằng các phương pháp như: thuyết trình giảng giải, song song đó là học 
 9 
 Ví dụ 2: Đọc thầm đoạn 2 của bài “Câu chuyện bó đũa” (TV2 – tập 1 tr112) 
ghi lại những tiếng có phụ âm đầu g, r vào chỗ trống. 
- g
- r 
*Giải đáp 
+ g : gọi, gái, gãy 
+ r : rồi, rất, rể , ra 
 Ví dụ 3: đọc thầm đoạn 2 của bài “Chuyện bốn mùa” (TV 2 – Tập 2 – Trang 
5) và ghi lại những tiếng có chứa ao, au.. rồi điền vào chỗ trống dưới đây
+ au:..
+ ao :.
* Giải đáp 
+ au : cháu
+ ao : nào, cao 
 Ví dụ 4: Đọc đoạn 1 của bài “Mùa xuân đến” (TV 2, tập 2 , Tr 17) vô ghi lại 
những tiếng có chứa i, y vào chỗ trống dưới đây : 
+ i : ..
+ y : 
* Giải đáp 
+ i :thì , trời, lại 
+ y :Ngày, nảy, đầy, bay, nhảy, gáy 
 Với dạng bài tập này sẽ giúp cho học sinh nhanh chóng hiểu và phát âm chính 
xác các tiếng / từ khó dễ lẫn mà nguyên nhân chính là do học sinh chịu ảnh hưởng 
tiêu cực từ thổ âm của môi trường mình sinh sống. 
5.2.2. Bài tập luyện đúng trọng tâm 
 Đây là kiểu bài tập giúp HS đọc rõ, nhấn giọng hay kéo dài, những từ chìa 
khóa của bài đọc 
* Cách thực hiện: Khi đến phần hướng dẫn học sinh đọc đoạn. Theo cách dạy thông 
thường, giáo viên ghi sẵn câu hoặc đoạn vào băng giấy hoặc bảng phụ. Dùng các ký 
hiệu ( /; //) ngắt, nghỉ hoặc gạch chân các từ cần nhấn giọng  với cách hướng dẫn 
trên thì chưa phát huy được tính tự giác, chủ động của học sinh . Vì học sinh chỉ làm 
 11 
Dạy đọc các bài văn xuôi, chỗ ngắt giọng phải trùng hợp với ranh giới ngữ đoạn. Dạy 
đọc một bài thơ, chỗ ngắt nhịp phải tương ứng với chỗ kết thúc một tiết đoạn. Đọc sai 
chỗ ngắt giọng phản ánh một cách hiểu sai nghĩa, hoặc ít ra là một cách đọc không để 
ý đến nghĩa. Vì vậy, đọc đúng ngữ điệu nói chung, ngắt giọng đúng nói riêng vừa là 
mục đích của dạy đọc thành tiếng vừa là phương tiện giúp HS chiếm lĩnh nội dung 
bài đọc. Để làm được điều đó giáo viên cho học sinh thực hiện một số dạng bài tập 
sau: 
Bài tập minh họa: 
Bài tập 1: Khi dấu ngắt (/ , nghỉ //) hơi cần thiết để đọc diễn cảm đoạn thơ sau: 
 Ai yêu các nhi đồng 
 Bằng Bác Hồ Chí Minh 
 Tính các cháu ngoan ngoãn 
 Mặt các cháu xinh xinh 
 (Trích trong bài Thư Trung Thu, TV 2 , tập 2 , tr.10).
* Giải đáp:
 Ai yêu / các nhi đồng /
 Bằng / Bác Hồ Chí Minh //
 Tính các cháu / ngoan ngoãn /
 Mặt các cháu / xinh xinh //
Bài tập 2: Dùng gạch xiên ( / ) đánh dấu chỗ ngắt hỏi, gạch ( // )và gạch dưới các từ 
ngữ cần nhấn giọng khi đọc đoạn văn sau:
 Xưa có chàng trai thấy một bọn trẻ định giết con rắn nước liền bỏ tiền ra mua, 
rồi thả rắn đi. Không ngờ con rắn ấy là con của Long Vương. Đền ơn chàng trai, 
Long Vương tặng chàng một viên ngọc quý (Tìm ngọc, TV 21, T1 .tr 13*). 
* Giải đáp 
 Xưa/ có chàng trai thấy một bọn trẻ định giết con rắn nước liền / bỏ tiền ra 
mua, / rồi thả rắn đi.// Không ngờ / con rắn ấy là con của Long Vương//. Đền ơn 
chàng trai,/ Long Vương tặng chàng một viên ngọc quý //.
6. Kết quả đạt được:
 13 
tượng học sinh trong lớp mình phụ trách theo nguyên tắc từ thấp đến cao, từ dễ đến 
khó, từ đơn giản đến phức tạp. 
 - HS có thái độ yêu thích môn học, ham học hỏi, biết vươn lên trong học tập.
 - Có đầy đủ sách giáo khoa, đồ dùng học tập cho HS.
 - Có các trang thiết bị hiện đại phục vụ cho môn học như: Máy tính, máy 
chiếu,...
 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận:
 Môn Tiếng Việt ở tiểu học có vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục toàn 
diện cho học sinh tiểu học nhu cầu học tập của học sinh ngày càng cao. Vì thế là một 
giáo viên trực tiếp giảng dạy ở tiểu học phải không ngừng học hỏi nghiên cứu các tài 
liệu giáo dục nhằm thỏa mãn nhu cầu ham học hỏi của học sinh. Trong quá trình dạy 
học giáo viên cần phối hợp linh hoạt các phương pháp và các hình thức tổ chức dạy 
học sao cho không khí lớp học trở nên sôi nổi, trong sôi nổi lại mang tính kỹ thuật, 
nền nếp cao nhằm tạo tính tự giác, sáng tạo, trong hoạt động học tập của học sinh. 
 Giáo viên phải biết cách chuyển từ cách dạy thụ động (GV giảng giải, làm 
mẫu theo tài liệu có sẵn, HS lắng nghe rồi làm theo mẫu), sang cách dạy học chủ 
động, tích cực, sáng tạo , GV tổ chức và hướng dẩn HS các hoạt động học tập, HS 
tham gia tích cực vào các hoạt động , phát hiện vấn đề , giải quyết vấn đề, tự chiếm 
lĩnh các kiến thức mới, vận dụng các kiến thức đó để giải quyết các vấn đề trong học 
tập cùng như trong đời sống.
 Do đó trong quá trình tổ chức và thực hiện các hoạt động học tập nói chung rèn kỹ 
năng đọc cho học sinh nói riêng. Giáo viên cần giúp HS tự học, tự chiếm lĩnh tri thức 
mới, có kỹ năng thực hành và ứng dụng kiến thức tiếng Việt trong hoạt động học tập 
và đời sống. 
 2. Khuyến nghị 
 Trước thực tế giảng dạy trong năm học qua nhằm mục đích nâng cao chất 
lượng dạy học cũng như việc rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2 trong phân môn Tập 
đọc. Tôi xin đưa ra một vài kiến nghị sau: 
 * Cấp trường: 
 15