Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh Lớp 2

 BIỆN PHÁP NÂNG CAO KĨ NĂNG ĐỌC DIỄN CẢM
 CHO HỌC SINH LỚP 2
 1. Lý do trình bày biện pháp
 Tiếng Việt là một trong những môn học vô cùng quan trọng trong chương trình 
giáo dục tiểu học. Trong đó phân môn tập đọc đóng vai trò chủ đạo. Học sinh có đọc 
thông mới viết thạo, mới học được những môn học khác. Nhưng trên thực tế, môn tập 
đọc ngày đang bị “hiểu sai” bởi rất nhiều giáo viên cũng như phụ huynh học sinh cho 
rằng “ chỉ cần dạy con em mình biết đọc, đọc to, đọc rõ ràng là được mà không cần 
phải đọc diễn cảm. Điều đó là một thực trạng rất đáng buồn.
 Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn đưa ra giải pháp “Biện pháp rèn kỹ năng đọc 
diễn cảm cho học sinh lớp 2”
 2. Nội dung các biện pháp 
 Biện pháp 1: Thiết lập tổ chức lớp học, phân hóa đối tượng học sinh
 a) Thiết lập tổ chức lớp học
 - Ngay sau khi được phân công tiếp tục chủ nhiệm lớp 1E lên lớp 2E và là giáo 
viên dạy Tiếng Việt của lớp, công việc đầu tiên của tôi là củng cố nề nếp học tập cho 
các em. Phân công, giao nhiệm vụ cho ban cán sự lớp. Kiểm tra trình độ, phân hóa 
các đối tượng học sinh. Sắp xếp chỗ ngồi xen kẽ cho các em, một bạn có học lực tốt 
giúp đỡ bạn học chưa tốt. 
 - Trong giờ lên lớp, ra chơi tôi luôn giáo dục các em xây dựng nề nếp lớp học 
như đọc theo nhóm, khuyến khích các em đọc báo, truyện để rèn khả năng đọc cho 
các em.
 b) Phân hóa đối tượng học sinh 
 * Đối với học sinh đọc yếu
 - Tìm hiểu nguyên nhân vì sao em đó đọc yếu, hạn chế tiếp thu những phần nào. 
Có thể là ở gia đình các em đó không có thời gian học tập vì phải làm nhiều việc hoặc 
em đó có lỗ hổng về kiến thức nên cảm thấy chán nản.
 - Giáo viên lập kế hoạch giúp đỡ đối tượng bằng những việc cụ thể như sau:
 + Hướng dẫn, rèn kỹ năng đọc cho các em vào những thời gian ngoài giờ lên lớp.
 + Tổ chức giao nhiệm vụ cho đôi bạn cùng tiến, bạn biết hướng dẫn bạn không 
biết, bạn biết nhiều hướng dẫn bạn biết ít.
 + Đưa ra yêu cầu đọc từ dễ đến khó để học sinh có thể tự đọc được nhằm tạo 
hứng thú và củng cố niềm tin ở các em.
 + Thường xuyên kiểm tra các đối tượng đó trong quá trình lên lớp, sử dụng 
nhiều biện pháp để hướng dẫn, uốn nắn và khắc phục những sai sót mà các em gặp 
phải như không biết điều chỉnh nhịp thở, lấy hơi, uốn lưỡi khi đọc...
 1 Biện pháp 2. Rèn cho học sinh các kỹ năng đọc.
 a. Rèn kỹ năng đọc đúng cho học sinh
 + Rèn kỹ năng tái hiện chính xác bài đọc
 - Luyện cho học sinh đọc chính xác từ, không thêm từ, bớt từ, nhảy từ. Để các 
em có thể đọc đúng, tái hiện chính xác bài đọc thì tôi chia bài đọc thành các đoạn đọc 
phù hợp với trình độ của học sinh. Dựa vào bố cục của tác phẩm tôi chỉ định số học 
sinh tham gia đọc nối tiếp ở mỗi lượt đọc. Trong quá trình học sinh đọc tôi luôn theo 
dõi phát hiện những lỗi sai về cách phát âm, ngắt nghỉ hơi về ngữ điệu của các em từ 
đó có phương pháp rèn cho các em đọc đúng, chính xác. Bên canh đó trong quá trình 
đọc tôi sẽ chú ý đến những từ khó, giải thích ý nghĩa, luyện cho các em đọc các từ 
khó đó rồi cho các em luyện đọc lại từng câu, từng đoạn.
 + Rèn kỹ năng phát âm đúng
 - Luyện cho học sinh phát âm đúng các âm ( âm đầu, âm đệm, âm chính, âm 
cuối) như ch/tr, s/x. l/n, b/v...
 - Luyện cho học sinh phát âm đúng nguyên âm đôi.
 - Luyện phát âm đúng các thanh điệu, kết hợp với thanh vần
 Cách làm: Tôi hướng dẫn học sinh phân biệt giữa 1 âm mặt lưỡi (ch) và một phụ 
âm quặt lưỡi ( tức là khi phát âm lưỡi phải cong lên)
 + Tôi phát âm mẫu để học sinh theo dõi, sau đó gọi 1 vài em có khả năng đọc tốt 
lên thực hiện, rồi gọi một vài em có khả năng đọc yếu hơn đọc lại để giúp các em có 
thể phát hiện và dễ dàng sửa lỗi sai của mình. 
 + Tôi đọc mẫu một đoạn, một bài để học sinh lắng nghe và từ đó xác định giọng 
đọc. Khi đọc mẫu tôi thường chọn những từ, cụm từ khó mà học sinh thường xuyên 
mắc lỗi để chữa lỗi phát âm sai và đồng thời cũng rèn cho học sinh các đọc đúng góp 
phần giúp học sinh viết đúng trong các bài chính tả.
 VD: Khi phát âm chữ “tr” đầu lưỡi chạm vào vòm cứng bật ra không có tiếng thanh
 Khi phát âm chữ “v” răng trên ngậm hờ môi dưới, hơi ra bị sát nhẹ.
 Để tiến hành dạy học sinh tập đọc thì người giáo viên phải hiểu rõ học sinh của 
mình đang ở mức độ nào, phát âm sai ở đâu, những từ nào là khó đối với các em từ 
đó có những phương pháp rèn luyện thích hợp, vừa sức với từng đối tượng học sinh 
trong lớp.
 b. Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh
 Để rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh tôi tiến hành các bước sau: 
 Bước 1: Luyện cho học sinh đọc thầm, đọc thành tiếng
 - Giáo viên phải hướng dẫn cho các em chuẩn bị tâm thế trước khi đọc. Khi ngồi 
đọc phải ngồi ngay ngắn, khoảng cách từ mắt đến sách là 30-35cm, cổ đầu thẳng, thở 
sâu, thở ra chậm để lấy hơi. Giáo viên phải tạo cho học sinh tâm lý thoải mái, bình 
 3 Bước 2: Luyện kỹ năng xác định và thể hiện giọng điệu của bài khi đọc
 Để làm được điều này tôi cho học sinh làm quen với bài đọc để xác định giọng 
đọc chung cho cả bài. Tùy thuộc vào bài tập đọc và thơ, văn xuôi, truyện... mà có 
giọng đọc khác nhau. Ví dụ : văn bản là thơ trữ tình, với nội dung ca ngợi hoặc giãi 
bày tình cảm thì giọng điệu phải trìu mến, tha thiết; văn bản là truyện cười thì giọng 
điệu phải hóm hỉnh, sôi nổi;...vì vậy để học sinh xác định được giọng đọc tôi đã 
hướng dẫn, gợi mở để học sinh phát hiện được giọng điệu cơ bản của toàn bài và 
giọng điệu ở từng đoạn văn lớn trong bài.
 VD: Đối với bài kể chuyện Hai anh em TV2 tập 1 với giọng phải thể hiện tình 
cảm, sự quan tâm và nhường nhịn lẫn nhau 
 GV tổ chức cho học sinh đàm thoại, nhận ra thể loại văn bản ( truyện cười, thơ, 
truyện ngụ ngôn...), hiểu ý đồ của tác giả khi phản ánh, mô tả hiện thực, thể hiện thái 
độ tâm tư nguyện vọng...của mình. Các câu hỏi tôi đưa ra với đối tượng học sinh lớp 
2 tương đối dễ. 
 Bước 3: Luyện kỹ năng thể hiện ngữ điệu trong khi đọc
 Hướng dẫn các em đọc đúng cường độ ( độ mạnh, yếu, to, nhỏ của âm thanh 
giọng đọc), trường độ ( độ ngắn, dài của âm thanh giọng đọc), âm sắc, nhịp điệu ( tốc 
độ nhanh , chậm), ngắt, nghỉ hơi, âm vực( giọng lên cao hay hạ xuống..) để thể hiện 
thái độ, tình cảm , cảm xúc của tác giả trong tác phẩm.
 Bước 4. Luyện đọc nhanh, làm chủ tia mắt khi đọc
 Khi dạy phần “đọc” người giáo viên hướng dẫn học sinh làm chủ tốc độ đọc, 
không ê a, ngắt nghỉ tự do bằng cách đọc mẫu cho học sinh đọc theo, đọc nối tiếp, 
đưa theo ánh mắt để không bỏ sót từ, tiếng, không thêm tiếng hay lạc giọng. Đối với 
những học sinh yếu hay bỏ sót tiếng, thêm từ giáo viên có thể dùng que chỉ để chỉ 
từng từ, hoặc dùng thước đặt dưới dòng kẻ cho học sinh đọc.
 Bước 5: Luyện kỹ năng thể hiện nét mặt, điệu bộ trong khi đọc: 
 + Giáo viên làm mẫu:
 - Tư thế: Giữ tư thế tự nhiên, thoải mái, không gò bó, không đi lại nhiều tránh 
làm học sinh mất tập chung. 
 - Cử chỉ: Phù hợp với xúc động trong quá trình đọc
 - Nét mặt, ánh mắt: Phù hợp với nội dung tác phẩm, tạo được sự giao cảm với học sinh
 + Hướng dẫn học sinh: 
 - Khi đọc một truyện cười thì nét mặt phải tươi cười, niềm nở
 - Ánh mắt phải linh hoạt, không chăm chú quá nhiều vào sách
 Sau khi áp dụng biện pháp này tôi thấy học sinh nắm chắc chắn các kỹ năng 
đọc từ đó giúp các em có kiến thức cơ bản ban đầu để luyện đọc diễn cảm. Các em 
sẽ không còn cảm thấy nhàm chán khi đọc.
 5 trước lớp và khi giao tiếp với người khác. Đọc diễn cảm giúp các em thể hiện, truyền 
đạt được những tâm tư tình cảm mà tác giả muốn gửi gắm tới người đọc. 
 Kết quả bài kiểm tra đọc trước khi áp dụng các biện pháp tại lớp 2E 
Trường Tiểu học Nguyễn Huệ như sau:
 TS Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa HT
 Thời điểm khảo sát
 HS SL TL SL TL SL TL
 Cuối năm 2021-2022 28 7 25% 21 75% 0 0
 Kết quả bài kiểm tra đọc sau khi áp dụng các biện pháp tại lớp 2.. Trường 
.. như sau:
 SHoàn thành tốt Hoàn thành Chưa HT
 Thời điểm khảo sát
 HS SL TL SL TL SL TL
 Giữa học kì 1 năm 2022-2023 28 12 42,85% 16 57,15% 0 0
 Từ kết quả trên, tôi nhận thấy các biện pháp mà mình đã áp dụng thực sự mang 
hiệu quả cao. Số lượng học sinh xếp loại hoàn thành tốt đã tăng 5 học sinh tương ứng 
tăng 17,85% và số lượng học sinh xếp loại hoàn thành đã giảm 5 học sinh tương ứng 
với giảm 17,85%.Tôi tin rằng nếu biện pháp của tôi được áp dụng ở các lớp 2 khác 
trong trường và các đơn vị trường bạn thì chắc chắn các em học sinh sẽ thực sự trở 
thành những người khám phá tri thức, tích cực tham gia các hoạt động học tập, chất 
lượng học sinh tăng lên.
 4. Kết luận nội dung trình bày.
 Qua nghiên cứu đề tài tôi nhận thấy: Nếu bản thân người giáo viên nắm vững 
các mạch kiến thức trong môn Tiếng Việt nói chung, kiến thức của phần tập đọc nói 
riêng; hiểu được các ví dụ, ý đồ của tác giả trong sách giáo khoa thì chắc chắn việc 
dạy học sẽ trở nên đơn giản hơn đồng thời giáo viên cũng truyền thụ các kiến thức đó 
cho học sinh một cách đúng nhất, thực tế nhất..
 Hơn nữa, bằng việc tìm hiểu mạch kiến thức, nội dung dạy học trong sách giáo 
khoa, giáo viên sẽ thấy được mối liên hệ mật thiết giữa các bài học. Từ đó giáo viên 
mới huy động kiến thức học sinh đã có một cách tối đa làm tiền đề cho học sinh 
khám phá bài học mới, qua đó cũng trang bị cho học sinh những kiến thức cần thiết 
nhất để học sinh vận dụng vào thực tiễn cuộc sống
 Qua quá trình dạy, ngoài việc truyền đạt chuẩn kiến thức kỹ năng tới học sinh 
thì giáo viên còn cần nắm được đặc điểm nhận thức của học sinh để từ đó có các 
phương pháp rèn các kỹ năng đọc cho học sinh; định hướng đổi mới phương pháp 
dạy học phù hợp với từng đối tượng, phát huy được tính tích cực trong mỗi bản thân các 
em.
 Đối với học sinh cần có sự quan tâm của giáo viên đến tất cả các đối tượng học 
sinh để các em đạt được mục tiêu giáo dục đề ra và phát triển được tư duy cho học 
sinh hoàn thành tốt, tạo điều kiện cho các em phát triển về mọi mặt.
 7