Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp rèn đọc cho học sinh Lớp 2 trong giờ Tập đọc

 PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
 Tiểu học là bậc học nền tảng, bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. 
Đây là bậc học tạo ra những cơ bản ban đầu và bền vững về tri thức, về kĩ năng cho trẻ, góp 
phần hình thành và phát triển nhân cách học sinh, giúp các em học tốt ở bậc học tiếp theo. 
Chính vì vậy ở Tiểu học yêu cầu phải dạy đủ 9 môn học bắt buộc. Trong những môn học đó 
môn Tiếng Việt là môn học hết sức quan trọng. Môn Tiếng việt giúp các em tiếp nhận những 
tri thức ban đầu, sơ giản nhưng rất cần thiết về tiếng Việt pho thông như: Ngữ âm, ngữ 
nghĩa, ngữ pháp, từ vựng.. .Trên cơ sở đó rèn những kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết và kĩ năng 
giao tiếp. Phân môn Tập đọc được coi như môn khởi đầu để học tiếp các môn khác. Lúc đầu 
trẻ học để biết đọc, qua đó dùng đọc để học các môn học khác và để tiếp thu các tri thức của 
nhân loại.
 Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2012-2013 là “nâng cao chất 
lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục”. Những năm gần đây, cùng với sự đầu tư và phát triển 
của giáo dục, chất lượng giáo dục ngày được nâng cao. Giáo viên trường Tiểu học Thị trấn 
Than Uyên không ngừng học tập nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, tích cực đoi mới phương 
pháp dạy học trong đó có việc đổi mới phương pháp “rèn đọc” cho học sinh. Việc rèn kĩ 
năng đọc cho học sinh bên cạnh những thành công còn một số hạn chế, nhất là đối với lớp 
2, các em mới chuyển từ lớp 1 lên, qua ba tháng nghỉ hè, nhiều em không thường xuyên ôn 
luyện nên khi bắt đầu vào năm học lớp 2, kỹ năng đọc của một số em còn yếu, dẫn đến kết 
quả “đọc” của một số lớp chưa cao, đặc biệt là các lớp không phải là lớp chọn. Vì thế giáo 
viên cần phải dạy đọc bài Tập đọc với giọng thế nào? làm thế nào chữa lỗi “đọc” cho học 
sinh, làm thế nào để các em đọc đúng, đọc nhanh hơn, hay hơn, diễn cảm hơn, phối hợp đọc 
thành tiếng và đọc hiểu... để hiểu nội dung văn bản được đọc, để cho những gì đọc được tác 
động vào chính cuộc sống của các em. Chính vì lí do trên đòi hỏi người giáo viên phải có 
phương pháp dạy “đọc” như thể nào để giúp các em thực hiện được nhiệm vụ phân môn Tập 
đọc. Trong điều kiện xã hội ngày càng phát triển, nhất là chúng ta đang sống trong thời kì 
bùng nổ công nghệ thông tin, nếu học sinh đọc yếu, đọc chậm các em sẽ bị hạn chế nhiều 
trong việc tiếp cận với công nghệ thông tin, các em sẽ thiệt thòi trong giao tiếp, trong việc 
học tập... Trong suốt quá trình học tập học sinh sử dụng “đọc” rất nhiều, các em đọc bài học, 
đọc bài ghi, đọc sách giáo khoa, đọc truyện.chính vì vậy, dạy tốt phân môn Tập đọc không 
những rèn kĩ năng đọc mà còn phát triển những kĩ năng khác. Qua việc học các bài Tập đọc 
học sinh được tiếp xúc với ngôn ngữ văn học, bước đầu có khái niệm cơ bản về nhân vật, 
hình ảnh, bố cục. góp phần hình thành và bồi dưỡng cho các em những tình cảm tốt đẹp của 
con người như tình yêu quê hương đất nước, tình thầy trò, tình bạn bè., tình yêu Tiếng Việt.
 Đối với học sinh Tiểu học nhất là đối với học sinh lớp 1, lớp 2 thì yêu cầu đọc đến 
đâu hiểu - cảm nhận được đến đó thì quả là một điều cực kì khó, muốn làm được điều đó thì 
giáo viên phải có những biện pháp để học sinh đọc được lưu loát, rõ ràng, đọc trôi chảy. Sau 
đó tuỳ từng bài, từng thể loại giáo viên tìm cách khai thác, hướng dẫn cho học sinh hiểu ý 
tứ, nội dung, nghệ thuật của từng đoạn văn và cả bài để có thể đọc cho đúng, có đọc đúng 
rồi thì mới luyện cho học sinh đọc hay, đọc diễn cảm được (thực hiện mục tiêu rèn đọc cho 
học sinh)
 Thực trạng việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong các tiết Tập đọc ở một số giáo PHẦN GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận
 1. Đọc là gì?
 Đọc là quá trình chuyển chữ viết sang lời nói có âm thanh và có ngữ điệu - ứng với 
hình thức đọc thành tiếng, là quá trình chuyển trực tiếp từ hình thức chữ viết thành các đơn 
nghĩa không có âm thanh - ứng với đọc thầm (So tay thuật ngữ phương pháp dạy học tiếng 
Nga của MR. Lô-vốp).
 2. Ý nghĩa của việc đọc
 Con người thật là hạnh phúc khi biết đọc. Chúng ta đã biết phần lớn những tri thức, 
khái niệm của đời sống và những thành tựu văn hóa, khoa học, tư tưởng, tình cảm của thế 
hệ trước và cả của thời đương đại được ghi lại bằng chữ viết, nếu không biết đọc thì con 
người khó có thể tiếp thu được nền văn minh của loài người, chúng ta sẽ gặp nhiều khó khăn 
trong việc làm chủ xã hội hiện đại. Không biết đọc con người không được hưởng thụ những 
thành tựu văn hoá khoa học, tư tưởng, tình cảm của nhân loại qua ngôn ngữ viết. Đặc biệt 
là trong thời kì bùng nổ thông tin thì đọc càng quan trọng, vì nó sẽ giúp người ta sử dụng 
tốt các nguồn thông tin. Biết đọc con người đã nhân khả năng tiếp nhận lên nhiều lần. Từ 
đây, con người mới tìm hiểu đánh giá cuộc sống, nhận thức mối quan hệ tự nhiên, xã hội. 
Biết đọc, con người có khả năng giao tiếp được với thế giới bên trong của con người khác 
thông qua tác phẩm văn, thơ, bút kí... của họ. Không biết đọc, con người sẽ khó có điều kiện 
hưởng thụ giáo dục mà xã hội dành cho họ, khó có thể hình thành một nhân cách toàn diện. 
Đọc giúp các em học sinh chiếm lĩnh được ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập. Nó 
là công cụ để học tập các môn học khác. Đọc một cách có ý thức cũng sẽ có tác động tích 
cực tới trình độ ngôn ngữ cũng như tư duy của người đọc. Đọc là một kỹ năng quan trọng 
hàng đầu của con người. Nhờ biết đọc, con người có thể tự học, học nữa, học mãi, học suốt 
đời. Đó là một yêu cầu không thể thiếu được của con người trong thời đại hiện nay. Biết 
đọc, ngắt câu, đổi giọng cho đúng ngữ điệu vừa đảm bảo được diễn cảm, hấp dẫn người 
nghe, vừa đảm bảo đúng ngữ pháp, ý nghĩa thông tin của tác giả muốn truyền đạt cho người 
nghe hiểu, nhận thức được đúng cũng là góp phần làm trong sáng ngôn ngữ Tiếng Việt.
 Chính vì vậy “đọc” có ý nghĩa to lớn ở bậc Tiểu học. Bước đầu trẻ học “đọc”, sau 
đó trẻ “đọc” để “học”. Đọc giúp trẻ chiếm lĩnh được ngôn ngữ trong giao tiếp và học tập, 
nó là công cụ để học các môn học khác, đọc tốt giúp các em kĩ năng giao tiếp có giáo dục.
 Môn Tập đọc ở Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho 
học sinh, thể hiện ở bốn chức năng: nghe, nói, đọc, viết. Đọc không phải chỉ là công việc 
chuyển kí hiệu chữ viết thành âm thanh mà còn là quá trình nhận thức để có kĩ năng thông 
hiểu những gì mình đọc được.
 3. Nhiệm vụ của dạy Tập đọc lớp 2
 3.1 Phát triển kĩ năng đọc và nghe cho học sinh.
a) Rèn kĩ năng đọc thành tiếng:
 - Phát âm đúng
 - Đọc rõ ràng, liền mạch từng câu, đoạn, cả bài, biết ngắt nghỉ hơi hợp lí sau dấu 
câu, giữa các cụm từ, các phần trong bài tập đọc.
 - Cường độ, tốc độ đọc vừa phải (không đọc to quá hay đọc lí nhí). lời nhân vật trong bài Tập đọc.
 - Kĩ năng đọc hiểu: Hiểu được nội dung ý nghĩa bài Tập đọc.
 5. Nội dung, chương trình phân môn Tập đọc lớp 2
 Trong quá trình tìm hiểu sách giáo khoa lớp 2 tôi nhận thấy rằng: các bài Tập đọc 
được phân bố vào từng tuần cùng với các phân môn khác. Các bài Tập đọc được bố trí vào 
đầu mỗi tuần có vai trò làm cơ sở, chỗ dựa cho việc dạy các phân môn khác như: Chính tả, 
Luyện từ và câu , Tập làm văn... Mỗi tuần có 3 bài Tập đọc song học sinh được học 2 bài 
còn 1 bài các em tự đọc thêm, thường thì các bài tập đọc đầu tuần được học trong 2 tiết. Các 
bài Tập đọc có đủ các thể loại: Văn bản văn học, văn xuôi, thơ và một số văn bản nước 
ngoài. Trung bình mỗi chủ điểm học trong 2 tuần, các em được học truyện vui ở kì 1, truyện 
ngụ ngôn ở kì 2, những câu chuyện này vừa để giải trí vừa có tác dụng rèn luyện tư duy và 
phong cách sống vui tươi, lạc quan cho các em.
 Các văn bản khác gồm văn bản báo chí, hành chính (tự thuật, thời khoá biểu, thời 
gian biểu, mục lục sách.). Thông qua văn bản này sách giáo khoa cung cấp cho các em một 
số kiến thức kĩ năng cần thiết trong đời sống, bước đầu xác lập mối quan hệ giữa học với 
hành, giữa nhà trường và xã hội.
 - Mỗi bài tập đọc lớp 2 khoảng 100 chữ, yêu cầu đọc trong thời gian 2 đến 3 phút. 
Đọc đúng, rõ ràng từng từ, từng câu trong một đoạn, bài văn, bài thơ ngắn, biết ngắt hơi ở 
dấu phẩy, nghỉ hơi ở dấu chấm. Bước đầu biết đọc thầm, hiểu nội dung bài đọc ở lớp. Cụ 
thể, hiểu được ý nghĩa của các từ ngữ trong bài, nắm được ý chính của từng câu, đoạn văn 
hay thơ đã học, trả lời được những câu hỏi về nội dung của bài tập đọc.
 Nhận xét về nội dung Tập đọc lớp 2
 - Cấu tạo sách giáo khoa, nội dung bài Tập đọc phù hợp với đối tượng học sinh.
 - Kênh hình đẹp hấp dẫn.
 - Các bài tập đọc được trình bày khoa học và xếp theo chủ điểm.
 6. Qua thực tiễn giảng dạy
 Qua nhiều năm giảng dạy, tôi thấy chất lượng dạy Tập đọc ở một số lớp 2 (không 
phải là lớp chọn) trường Tiểu học thị trấn Than Uyên còn chưa đạt được như mong muốn, 
một số giáo viên còn chưa linh hoạt về phương pháp, hình thức dạy học. Một số ít giáo viên 
còn chưa chú ý về cách rèn đọc cho học sinh, đặc biệt là học sinh lớp 2. Đọc đúng, đọc hay 
không hoàn toàn đồng nghĩa với đọc nhanh, đọc to, vì nhiều em đọc xong không biết nội 
dung của đoạn văn, bài thơ mình vừa đọc nói gì. Đọc đúng, đọc hay nghĩa là ngoài yêu cầu 
đọc đúng chữ, rõ ràng, lưu loát còn phải đọc hiểu, đọc hay, hay - tức là thể hiện được nội 
dung, sắc thái, cái hay, cái đẹp của bài Tập đọc hoặc của một tác phẩm. Kĩ năng đọc được 
chia thành 4 mức độ: đọc đúng, đọc lưu loát, đọc hiểu và đọc diễn cảm. Đối với học sinh 
lớp 2 yêu cầu cơ bản là đọc đúng, đọc lưu loát, bước đầu đọc hiểu, đó là nền tảng để các em 
đọc diễn cảm ở các lớp trên. Song một số giáo viên không thành công ở tiết dạy Tập đọc, 
nguyên nhân quan trọng là phương pháp dạy học của giáo viên chưa phù hợp.
 Mặt khác trong quá trình giảng dạy đối với học sinh tiểu học nói chung, đối với 
phân môn Tập đọc nói riêng, một sô giáo viên chưa đặc biệt chú ý rèn cho học sinh một kỹ 
năng quan trọng - đó là “Kỹ năng đọc đúng”. Từ đó kỹ năng đọc của học sinh trở nên hạn 
chế, học sinh đọc lướt lướt, không chú ý đọc kỹ văn bản dẫn đến không hiểu nội dung văn Một số giáo viên giọng đọc còn chưa đúng mẫu, chưa diễn cảm, có giáo viên còn 
đọc ngọng, phát âm lệch chuẩn... vì thế chất lượng dạy Tập đọc chưa đạt như mong muốn.
 Một số ít giáo viên (dạy các lớp chọn) do đề cao quá mức yêu cầu cảm thụ văn học 
nên đã biến giờ Tập đọc thành giờ giảng văn, cô giảng là chính, trò chỉ nghe, dành ít thì giờ 
luyện đọc.
 Trong khi giảng nội dung hầu hết giáo viên sử dụng câu hỏi sách giáo khoa là chính, 
chưa biết bóc tách câu hỏi, chẻ nhỏ câu hỏi, đặt thêm câu hỏi cho phù hợp với đối tượng học 
sinh, nên không gây được hứng thú học tập cho học sinh.
 Các nguyên nhân trên dẫn đến một số học sinh không thích học Tập đọc, chất lượng 
“đọc” của học sinh chưa được cao. Vì vậy việc tìm ra biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học 
sinh lớp 2 tôi thấy là thiết thực
 2.2 Về phía học sinh
 Trong một lớp học có rất nhiều đối tượng học sinh. Một số học sinh phát âm lệch 
chuẩn chữ viết ở một số âm đầu s/x; tr/ch; l/n; l/đ; ... một số vần anh/ăn; uôi/ôi, ươn/ơn... 
Ngắt nghỉ hơi tuỳ tiện, tốc độ đọc còn chậm, đọc rời rạc, chưa biết nhấn giọng ở những từ 
gợi tả, gợi cảm; chưa cảm thụ được cái hay, cái đẹp của bài văn, bài thơ. Kĩ năng đọc đúng, 
đọc hay của các em lớp 2 còn yếu, các em đọc một cách thụ động. Nhiều học sinh khá hơn 
cố gắng đọc hay, đọc diễn cảm song vì không có kĩ năng đọc đúng, không biết nên nhấn 
giọng chỗ nào, ngắt nhịp thơ ra sao, giọng đọc các câu phân loại theo kiểu câu như câu kể, 
câu hỏi, câu cảm... phải đọc như thế nào nên vẫn không đạt kết quả.
3. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên.
 3.1 Giáo viên:
 - Chưa thực sự đầu tư vào tiết dạy Tập đọc, chưa biết hệ thống, phân loại đối tượng 
học sinh để tìm biện pháp rèn đọc cho từng nhóm đối tượng.
 - Chưa biết lựa chọn phương pháp, hình thức dạy đọc phù hợp, chưa đoi mới hình 
thức luyện đọc dẫn đến học sinh nhàm chán, không hứng thú học tập đọc. Giáo viên chưa 
kiên trì trong việc sửa lỗi cho học sinh.
 - Chưa có biện pháp rèn kỹ năng đọc phù hợp, hiệu quả cho học sinh.
 - Chưa xây dựng được thời gian biểu của tiết dạy cho hợp lí, xử lí các tình huống 
trong giờ dạy chưa thật linh hoạt.
 - Chưa tích cực làm và sử dụng đồ dùng dạy học, hoặc sử dụng đồ dùng dạy học 
chưa thật hiệu quả.
 - Một số giáo viên phát âm lệch chuẩn (ngọng n/l) nên không phát hiện ra học sinh 
phát âm sai để sửa lỗi cho các em.
 - Một số giáo viên mới ra trường chưa có kinh nghiệm giảng dạy, số ít giáo viên 
mới ở vùng khó khăn chuyển về chưa quen với đối tượng học sinh.
 - Giáo viên tiểu học phải dạy nhiều môn học (9 môn học) nên việc tập trung đầu tư 
cho phân môn Tập đọc chưa nhiều.
 3.2 Học sinh:
 Học sinh lớp 2, mới từ lớp 1 lên, các em còn nhỏ, hay quên, trí nhớ chưa bền. Các 
em chưa có tính kiên trì trong sửa lỗi. Các em trong lớp có nhiều đối tượng khác nhau, mỗi 
học sinh thường mắc những lỗi đọc khác nhau, một số em mắc lỗi phát âm lẫn lộn từ giao