Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 2 phát huy tính tích cực, tự giác trong dạy học môn Toán

 PHẦN MỞ ĐẦU
 I. Bối cảnh của đề tài
 Hiện nay nền kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, hội nhập kinh tế ngày 
càng mở rộng đòi hỏi nền giáo dục Việt Nam không ngừng cải tiến, đổi mới phù 
hợp với thế giới và các quốc gia trong khu vực. Mặt khác, trong bối cảnh đó, nền 
giáo dục còn có những bất cập về chất lượng giáo dục, nhiều giáo viên sử dụng 
phương pháp dạy học truyền thống đã gây nên tình trạng thụ động trong học tập 
của học sinh dẫn đến hiệu quả dạy học chưa cao. Học sinh ít được lôi cuốn động 
viên khích lệ để hứng thú, tự giác học tập, gây nên tình trạng chán học, bỏ học ở 
một số bộ phận học lực còn hạn chế. Cùng với nhiều nguyên nhân, tình trạng này 
trở nên khá gay gắt, khó khắc phục.
 II. Lí do chọn đề tài
 Hiện nay, trong dạy học theo chương trình GDPT 2018 thì dạy học 
theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh trong đó chú trọng phát 
huy tính tích cực, tự giác của học sinh là một trong những phương pháp tối ưu và 
được áp dụng phổ biến nhất. Với phướng pháp này học sinh được tự mình khám 
phá,
 tìm tòi và lĩnh hội kiến thức một cách chủ động, tích cực nhất.
 Đặc biệt môn Toán có vai trò vô cùng quan trọng đối với học sinh, nếu các 
em nắm chắc kiến thức môn Toán thì cũng có thể học những môn khác một cách 
dễ dàng.
 Qua các tiết dự giờ bạn bè, đồng nghiệp tôi nhận thấy trong những năm gần 
đây giáo viên đã có sự đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên, hiệu quả đạt 
được chưa cao.
 Là một giáo viên tiểu học, tôi được giao nhiệm vụ chủ nhiệm và giảng dạy 
lớp 2 năm học 2019-2020. Tôi luôn luôn suy nghĩ, trăn trở và tìm cách làm thế 
nào để giúp học trò của mình yêu thích việc học và từ đó tham gia tích cực các 
hoạt động giáo dục khác một cách có hiệu quả nhất, giúp các em đủ tự tin hơn. pháp dạy học để tạo ra những thế hệ con người nhận thức sâu sắc, biết tự giác chủ 
động sáng tạo trong công việc. Nhìn lại việc học của con em ở địa phương, tôi 
thấy nhận thức của các em còn nhiều hạn chế, ý thức tự học, tự rèn luyện rất ít, 
điều kiện học tập còn nhiều thiếu thốn.
 PHẦN NỘI DUNG
 I. Cơ sở lí luận:
 Trong quá trình giảng dạy, để GD có hiệu quả và đạt chất lượng cao
 chúng ta cần biết lựa chọn phương pháp dạy tối ưu nhất, phù hợp với phương
 pháp đổi mới, phù hợp với mục tiêu và nội dung của bài học. Song để đi đến 
thành công GD đòi hỏi mọi người phải biết và không ngừng nỗ lực phấn đấu, sáng 
tạo, đổi mới phương pháp dạy học, đầu tư thích đáng vào công việc của mình. 
Đây là một công việc vừa mang tính GD vừa mang tính nghệ thuật. Do đó Đảng 
và Nhà nước ta đã ghi rõ ở Nghị quyết TW II là “Nâng cao chất lượng toàn diện 
ở Tiểu học”. Bộ GD đã đề ra yêu cầu của việc dạy học hiện đại là tăng cường hoạt 
động tích cực, độc lập, sáng tạo của học sinh. Đổi mới về phương pháp dạy học ở 
tất cả các môn học thông qua việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa từ lớp 
1 đến lớp 5. Đó là yêu cầu tất yếu nhằm nâng cao chất lượng GD của nhà trường 
tiểu học ở trong tình hình hiện nay. Đặc biệt, môn Toán là môn học có vai trò rất 
quan trọng trong việc góp phần hình thành các kĩ năng cho các em. Nếu học sinh 
học tốt môn Toán thì có thể học tốt môn học khác.
 II. Thực trạng của vấn đề
 2.1. Thuận lợi:
 Việc tổ chức dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực luôn được 
nhà trường đặc biệt quan tâm, BGH luôn đặt nhiệm vụ này làm nòng cốt cho 
chương trình giáo dục tại nhà trường. Mọi thắc mắc, khó khăn của giáo viên chủ suy nghĩ của bản thân, dù đúng hay sai. Từ đó tính tự giác, tích cực sẽ được phát 
triển một cách tự nhiên, qua đó các em sẽ từng bước hoan thiện nó trong các buổi 
học, trong các lớp học khác nhau.
 Để tổ chức sinh hoạt nhóm trong dạy học môn Toán thì tùy từng bài học cụ 
thể mà tôi có thể chia các nhóm học tập phù hợp như nhóm 2, nhóm 3 hay nhóm 
4 và các nhóm được phát huy trong những bài học Luyện tập, Luyện tập chung 
hoặc những bài học mới có sử dụng phương pháp kiến tạo.
 Chẳng hạn trong bài “Luyện tập”(trang 159, Toán lớp 2) sau khi ôn tập cho 
học sinh kiến thức về phép trừ không nhớ trong phạm vi 1000 và trừ có nhớ trong 
phạm vi 100, ở bài 1 tôi đã cho học sinh làm bài cá nhân để tính kết quả. Sang bài 
tập 2, tôi cho HS làm việc nhóm 4 để giải quyết yêu cầu: Đặt tính rồi tính 3 ý nhỏ 
trong bài.
 986 – 264, 758 – 354, 73 – 26
 Với bài tập này các em sẽ có cơ hội thể hiện quan điểm của mình, sau khi 
nhóm trưởng giao nhiệm vụ thì các em tự đặt tính và tìm ra kết quả sau đó trao 
đổi với các bạn trong nhóm để tìm ra kết quả đúng. Sau khi thống nhất thì thư kí 
ghi nhanh kết quả đúng vào vị trí trung tâm của bảng nhóm. Có thể kết quả ban 
đầu của học sinh đúng hoặc chưa đúng. Nhưng vấn đề tôi cần là các em tự giác 
làm bài, thảo luận. Đây là yếu tố cấu thành tính tự giác, tích cực trong học tập của 
các em từ đó từng bước các em phát huy được những phẩm chất, năng lực của bản 
thân và tôi tiếp tục bồi dưỡng và phát huy cho các em những phẩm chất, năng lực 
cần thiết đó.
 Biện pháp 2: Phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh qua việc tăng 
cường hoạt động học trải nghiệm
 Khác với chương trình dạy học truyền thống, trong chương trình giáo dục 
phổ thông 2018 đặc biệt quan tâm đến hoạt động trải nghiệm bởi thông quan hoạt 
động này, học sinh được tiếp cận với thực tiễn, từ đó các em sẽ xây dựng mối liên 
kết giữa kiến thức đã học và thực tiễn sau đó áp dụng những kiến thức đó một 
cách thuần thục và hiệu quả. Đây cũng là một trong những hoạt động mang lại Như vậy qua bài học này, với phương pháp dạy học theo hướng hoạt 
động trải nghiệm, các em được tự mình trải nghiệm để lĩnh hội kiến thức mới, các 
em còn được trải nghiệm để vận dụng vào thực tiễn.
 Biện pháp 3: Phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh qua việc 
tăng cường lồng ghép các trò chơi trong dạy học toán
 Tổ chức trò chơi trong dạy học toán ở tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng 
là một phương pháp dạy học sáng tạo và thu hút được sự chú ý của học sinh cao 
nhật. Thông qua phương pháp này, giáo viên sẽ phát huy được nhiều yếu tố cho 
các em để từ đó phát triển phẩm chất năng lực cho các em.
 Nắm bắt được điều đó nên trong khi dạy học môn Toán ở lớp 2, tôi thường 
lồng ghép một số trò chơi nhằm phát huy tính tự giác tích cực cho các em. Trò 
chơi thường được tôi tổ chức vào các nội dung của tiết học như sau:
 Một là: Tích hợp trò chơi vào phần kiểm tra bài cũ (thay thế cách kiểm tra 
thông thường).
 Hai là: Tích hợp trò chơi vào phần Luyện tập (thay thế cách làm bài tập thông 
thường).
 Ba là: Tích hợp trò chơi vào phần củng cố bài học (thay thế cách củng cố 
thông thường).
 Các trò chơi này được tôi tích hợp một cách linh hoạt, tùy vào bài học, nội 
dung mà sử dụng để đảm bảo tính khoa học, hiệu quả cho tiết dạy theo hướng phát 
triển phẩm chất năng lực. Sau đây là cách thức thực hiện 2 biện pháp nói trên:
 Ví dụ:
 Để tạo không khí vui vẻ, sôi động, lấy tinh thần học tập cao cho học sinh 
trước khi học bài mới thì tôi đã tích hợp kiểm tra bài cũ bằng cách chơi trò chơi. 
Trò chơi như sau:
 - Tôi tạo 24 bông hoa mỗi bông là một ô số (sĩ số lớp bao nhiêu em thì sẽ có 
bấy nhiêu bông hoa). Các bông hoa được tạo hiệu ứng lung lay theo thứ tự do giáo 
viên bấm máy, đến số nào thì học sinh cầm số đo lên trả lời câu hỏi. có nhiều thay đổi. Tuy chưa phải là hoàn thiện nhưng cũng đánh giá được phần 
nào về tính khả thi của biện pháp. Tôi tiếp tục nghiên cứu và áp dụng đề tài này 
trong thời gian tiếp theo và mong muốn đến cuối năm sẽ có kết quả tốt hơn nữa. 
Dưới đây là kết quả khảo sát :
 Kết quả kiểm tra tính tích cực trong học tập của lớp 2B khi chưa áp dụng các 
biện pháp:
 Tích cực, hứng thú Chưa tích cực, hứng 
 Tích cực, hứng thú
 TS HS nhưng chưa nhiều thú
 SL TL SL TL SL TL
 24 8 33,3% 10 41,6% 6 25%
 Kết quả kiểm tra tính tích cực trong học tập lớp 2B sau khi áp dụng các biện 
pháp:
 Tích cưc, hứng thú 
 Tích cực, hứng thú Chưa tích cực, hứng thú
 TS HS nhưng chưa nhiều
 SL TL SL TL SL TL
 24 15 62,5% 7 29,1% 2 8,3% HS học tập một cách tích cực, tự giác, độc lập và sáng tạo. Mặt khác còn kích 
thích được phong trào thi đua học tập trong lớp. Do đó, kết quả mang lại rất khả 
quan; nhiều em rụt rè nay đã hăng say phát biểu xây dựng bài, lớp học sôi nổi, HS 
hứng thú, tiếp thu kiến thức nhanh chóng. Phương pháp này phát huy năng lực và 
nghệ thuật sư phạm của GV. Thực tế cho thấy rằng người GV không chỉ cung cấp 
cho HS những tri thức, kĩ năng cần thiết mà còn truyền đến cho các em cả lương 
tâm, tình cảm và trách nhiệm của chính mình.
 Sáng kiến này có thể áp dụng cho mọi khối lớp và với tất cả các môn học 
khác nhau.
 IV. Những kiến nghị, đề xuất
 Để HS có cơ hội phát huy tính tích cực, tự giác, sáng tạo thì giáo viên, 
phụ huynh học sinh, Nhà trường cũng như các đoàn thể khác cần có sự phối, kết 
hợp chặt chẽ với nhau. Vì vậy trong phạm vi đề tài này, tôi xin đề xuất một số ý 
kiến sau:
 Đối với Nhà trường:
 - Nhà trường cần trang bị tốt về cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học đầy đủ.
 - Tổ chức các hoạt động phong phú về hình thức và nội dung vào các dịp lễ 
hay vào các kì nghỉ giữa, cuối tuần.
 Đối với giáo viên
 - GV phải là người yêu nghề, yêu trẻ, nắm bắt được đặc điểm từng HS lớp 
mình giảng dạy.
 - GV phải có tay nghề vững vàng, ham học hỏi và biết áp dụng các phương 
pháp dạy học phù hợp với các đối tượng HS, tạo được hứng thú học.
 - GV phải công bằng với HS, biết tôn trọng ý kiến của HS, biết động viên, 
khích lệ HS giúp các em có động lực phấn đấu và mạnh dạn trao đổi ý kiến.
 - GV tạo được mối quan hệ tốt với HS, phụ huynh HS.
 Đối với HS và phụ huynh