Sáng kiến kinh nghiệm Thiết kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường Tiểu học

 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN NGHĨA HƯNG
 TRƯỜNG TIỂU HỌC TT RẠNG ĐÔNG
 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC
 HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
CHO HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC
 Lĩnh vực (mã)/cấp học: Hoạt động trải nghiệm (13)/Tiểu học
 Tác giả: ĐỖ HỒNG DUY
 Trình độ chuyên môn: Đại học
 Chức vụ: Hiệu trưởng
 Đơn vị công tác: Trường Tiểu học thị trấn Rạng Đông
 Đồng tác giả: NGUYỄN THỊ NGOÃN
 Trình độ chuyên môn: Cao đẳng
 Chức vụ: Giáo viên
 Đơn vị công tác: Trường Tiểu học thị trấn Rạng Đông
 Nghĩa Hưng, ngày 30 tháng 7 năm 2020 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 PHẦN I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
1. Đặt vấn đề
 Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban 
hành, việc tổ chức hoạt động trải nghiệm (HĐTN) cho học sinh (HS) phổ thông 
nói chung và HS tiểu học nói riêng là vô cùng quan trọng. Nhờ hoạt động này, 
năng lực HS sẽ hình thành và phát triển, kết hợp một cách hiệu quả nhất giữa học 
lí thuyết và thực hành. Với HS tiểu học, HĐTN sẽ giúp cho các em được rèn kĩ 
năng sống. Đồng thời, HĐTN góp phần giúp HS hình thành những đức tính: chăm 
chỉ, chịu khó, biết đồng cảm, biết quan tâm, biết sẻ chia, biết yêu lao động, yêu 
những người lao động, biết trân trọng những thành quả lao động.
 Thiết kế được HĐTN phù hợp và cách thức tổ chức các HĐTN là những 
điều mà không ít giáo viên (GV) còn lúng túng. Để giúp cán bộ quản lí, GV dễ 
dàng thực hiện hoạt động quan trọng này, chúng tôi đã chọn vấn đề nghiên cứu: 
Thiết kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường tiểu học.
2. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
 Khách thể nghiên cứu: Những biện pháp tổ chức HĐTN và cách thiết kế 
HĐTN.
 Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động trải nghiệm trong trường tiểu học.
3. Phạm vi nghiên cứu
 Trong khuôn khổ sáng kiến này chúng tôi tập trung nghiên cứu “Thiết kế 
và tố chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường tiểu học ” tại Trường Tiểu 
học Thị trấn Rạng Đông.
4. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
 - Phương pháp tìm hiểu thực tế.
 - Phương pháp điều tra, khảo sát, thống kê.
 - Phương pháp thực nghiệm.
5. Điểm mới của sáng kiến
 Chỉ ra được những biện pháp tổ chức và thiết kế một số HĐTN cho HS theo 
mô hình trường học mới Việt Nam giúp nhằm hình thành, phát triển năng lực, 
phẩm chất HS. Các em biết yêu quý những người lao động và biết trân trọng những thành 
quả lao động do họ làm ra.
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Thực trạng tổ chức HĐTN ở trường tiểu học
 Việc tổ chức HĐTN thực ra đã được các trường tiểu học thực hiện nhiều 
năm nay. Có trường, có GV tổ chức cho HS đi thăm Bà mẹ Việt Nam anh hùng, 
đi thăm gia đình bạn nghèo, tổ chức hoạt động trải nghiệm tập làm người nông 
dân, trải nghiệm một ngày làm chiến sĩ...
 Có những HĐTN đem lại kết quả tốt cho các em song cũng có những hoạt 
động còn ít nhiều mang tính hình thức. Nhìn chung, những hoạt động này chưa 
được tổ chức một cách thường xuyên và chưa có chiều sâu.
1.2.2. Nguyên nhân dẫn đến HĐTN chưa có hiệu quả
 Khi tổ chức hoạt động trải nghiệm chưa có sự thống nhất chỉ đạo chung. Từ 
trước đến nay, một số HĐTN ngoài nhà trường thường làm riêng lẻ theo các lớp, 
ít khi làm theo cấp khối. Vì vậy, việc nâng cao “kĩ năng sống” cho các em chưa 
thật được chú trọng một cách toàn diện. HĐTN thành công hay không phụ thuộc 
vào sự hứng thú, say mê và khả năng tổ chức của mỗi GV. Ban tổ chức hoạt động 
ở cấp khối, cấp trường chưa huy động được năng lực tổng thể của GV. Vì vậy, 
việc tổ chức HĐTN chưa thực sự hiệu quả.
 Chuẩn bị điều kiện cho mỗi HĐTN cần có thời gian và nguồn lực nhưng 
thực tế những điều kiện cần thiết đó vẫn còn thiếu thốn.
 Mối quan hệ giữa nhà trường, GV với cha mẹ HS trong quá trình trao đổi, 
lập kế hoạch, tổ chức cho HS tham gia các HĐTN nhất là hoạt động ngoài trường 
học có lúc, có nơi chưa chặt chẽ, chưa thường xuyên.
 Vẫn còn một số GV chưa biết cách tổ chức HĐTN ngoài lớp học.
 Khi GV tổ chức trải nghiệm cho HS, phần lớn GV còn làm thay HS. HS thụ 
động tham gia, không được thể hiện khả năng của mình nên tác dụng của HĐTN 
chưa cao.
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
2.1. Mục tiêu của giải pháp
 Tìm ra được những biện pháp tổ chức các HĐTN trong trường tiểu học.
 Thiết kế được một số HĐTN phù hợp.
2.2. Một số yêu cầu chung
 Cần có sự thống nhất trong chỉ đạo chung từ Ban giám hiệu, các tổ chuyên 
môn tới GVCN. Việc thống nhất trong chỉ đạo sẽ dẫn đến thống nhất trong hành 
động. Ban chỉ đạo phải thống nhất về mục đích, nội dung... của từng HĐTN và kế 
hoạch này được triển khai đến từng GV.
 Phải có sự chuẩn bị về thời gian, nguồn lực,... nhất định. Khi đã có kế hoạch, 
ban tổ chức (từng cấp) phải xác định cụ thể thời gian, phương tiện đi lại (tuỳ 
khoảng cách xa gần), chuẩn bị đồ ăn, nước uống, dụng cụ lao động (nếu cần) hoặc 
bài phát biểu, những tiết mục văn nghệ để phục vụ cho HĐTN. Chuẩn bị càng kĩ 
thì HĐTN càng đạt hiệu quả cao.
 Mối quan hệ giữa GV, nhà trường với các bậc phụ huynh HS cần chặt chẽ 
hơn. Cần họp, trao đổi cụ thể để thống nhất với phụ huynh chuẩn bị thật kĩ cho trong quá trình các em tham gia HĐTN ở trong lớp, ngoài lớp.
 - Xây dựng kế hoạch tổ chức HĐTN phù hợp với mục đích, hoàn cảnh, đối 
tượng tham gia ngoài lớp học, ngoài cộng đồng.
 - Nắm vững mục đích của HĐTN.
 - Từ đầu năm học, GV cần giới thiệu về mục đích, các hình thức tổ chức 
HĐTN trong nhà trường, ngoài xã hội.
 - Chủ động liên hệ với phụ huynh để nhận được sự đồng tình, ủng hộ của 
cha mẹ HS.
 - Chủ động liên hệ, trao đổi với GV trong trường, trong khối để học tập 
những kinh nghiệm của đồng nghiệp trong việc tổ chức HĐTN.
 - Cùng HS chuẩn bị tốt nội dung HĐTN.
 + Với HS lớp 3-4-5, GV cần giao việc cụ thể cho ban chỉ đạo HĐTN củalớp, 
cho từng cá nhân. GV chỉ hướng dẫn những điểm cơ bản, còn chủ yếu để cho các 
em sáng tạo trong việc chuẩn bị nội dung và thực hiện HĐTN.
 + Với HS lớp 1-2, những việc chính GV chịu trách nhiệm, chỉ giao cho HS 
những công việc mà lứa tuổi (6-7 tuổi) có thể tự làm được.
2.4. Nội dung, hình thức tổ chức các HĐTN
 Chương trình giáo dục phổ thông mới, HĐTN được xếp vào giờ học chính 
khoá. Mục đích của hoạt động này là giúp HS không chỉ được học lí thuyết mà 
còn được thực hành. “Học đi đôi với hành” sẽ giúp các em phát triển một cách 
toàn diện. Ta có thể chia HĐTN thành hai hình thức tổ chức: tổ chức HĐTN trong 
nhà trường và tổ chức HĐTN ngoài nhà trường.
 Tổ chức HĐTN xuyên suốt 5 khối lớp. Vì vậy, các bước tổ chức cho các 
khối lớp là cơ bản giống nhau, chỉ khác nhau về một số hình thức và mức độ yêu 
cầu. Để HĐTN đạt kết quả cao, GV cần căn cứ vào đối tượng HS ở từng khối lớp 
để xác định cụ thể mục đích, nội dung, phương tiện, địa điểm, cách thức tiến hành... 
Từ đó GV cùng HS chuẩn bị đầy đủ điều kiện vật chất, điều kiện tinh thần cho 
buổi trải nghiệm. Với HS khối 1-2, nhiệm vụ của GV tương đối nặng nề vì HS còn 
nhỏ. GV cần trao đổi, bàn bạc cụ thể với cha mẹ HS trước buổi HĐTN. Với HS 
khối 3-4-5, GV cần bàn cụ thể với lớp về kế hoạch trải nghiệm. GV có thể giao 
cho HS một số việc phù hợp với lứa tuổi. Những công việc nào quá với sức của 
các em, GV cần bàn với cha mẹ HS để cha mẹ HS giúp đỡ. GV có thể dựa vào 
cách tổ chức HĐTN chung dưới đây để tổ chức cho hoạt động của lớp mình đạt 
hiệu quả tốt nhất.
 A. Tổ chức HĐTN trong nhà trường
2.4.1. HĐTN '1: Làm báo tường
 Có nhiều hình thức làm báo như báo ảnh, báo quyển, báo tường.Ở cấp tiểu 
học, hình thức thông dụng là làm báo tường. Báo tường là tờ báo chung của một 
tổ, một lớp được thực hiện ngoài giờ chính khoá. Mọi thành viên trong tổ hoặc lớp 
đều có quyền và nhiệm vụ tham gia viết bài theo các chủ đề do lớp, Sao Nhi đồng, 
Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh hoặc nhà trường phát động.
2.4.1.1. Mục đích của làm báo tường
 - Tuyên truyền, giáo dục hướng về hoạt động kỉ niệm ngày lễ lớn của dân - GV nêu tiêu chuẩn đối với những em được bầu vào ban biên tập: viết chữ 
đẹp, vẽ đẹp, biết cách trình bày. HS có thể xung phong hoặc GV chỉ định (GV cần 
nắm rõ năng lực của mỗi HS trong lớp mình chủ nhiệm).
 - Xác định chủ đề để các thành viên trong lớp viết bài, vẽ tranh theo chủ đề 
đã xác định.
 - Xác định thời hạn HS nộp bài cho GV chủ nhiệm để thầy (cô) lựa chọn, 
sửa lỗi.
 - Xác định thời gian, địa điểm ban biên tập làm việc.
 - Xác định thời hạn nộp báo tường để chấm hoặc trưng bày trên lớp.
 - Nhận xét, đánh giá sau khi có kết quả: Nếu báo tường để thi toàn trường 
đạt kết quả tốt, GV cần kịp thời khen ngợi cả lớp, khen ngợi ban biên tập, khen 
ngợi HS có bài được chọn đăng báo. Nếu đạt kết quả chưa cao, GV động viên, chỉ 
rõ điểm cần điều chỉnh, cần cố gắng cho lần ra số báo sau.
* Ghi chú:
 - Trong quá trình HS làm báo, GV cần theo dõi kịp thời để hỗ trợ HS.
 - Hình thức làm báo tường chủ yếu dành cho HS từ lớp 2 trở lên.
 Các em học sinh đang tự tay trang trí tờ báo lớp mình
 Sản phẩm của cá nhân HS a. Chuẩn bị cho hoạt động
 - Thành lập Ban tổ chức hoạt động trải nghiệm.
 - Ban tổ chức phổ biến kế hoạch của hoạt động:
 + Thời gian tổ chức.
 + Nội dung trải nghiệm:
• Nội dung thứ nhất: Thi văn nghệ (hát múa, tiểu phẩm), hùng biện, tranh luận, 
vẽ tranh, ... có nội dung về an toàn giao thông.
• Nội dung thứ hai: Nhận diện biển báo an toàn giao thông.
• Nội dung thứ ba: Thực hành một số tình huống tham gia giao thông do cảnh sát 
giao thông điều hành.
 + Đối tượng tham gia: Tất cả HS.
 + Đối tượng trực tiếp giao lưu: Số lượng của từng lớp theo quy định.
 + Địa điểm giao lưu
 + Bầu ban giám khảo, xây dựng biểu đánh giá cho từng nội dung.
 + Chuẩn bị đầy đủ một số kiểu biển báo giao thông thường gặp, chuẩn bị sơ 
đồ trong sân trường.
 + Mời Đội cảnh sát giao thông huyện Nghĩa Hưng tham gia Ban giám khảo, 
tổ chức một số tình huống chấp hành điều lệnh cảnh sát giao thông.
 - Phổ biến cụ thể kế hoạch tổ chức hoạt động tới các lớp.
 - Căn cứ vào nội dung giao lưu, GV chủ nhiệm phổ biến cụ thể cho HS.
 - GVCN tổ chức cho HS chuẩn bị tập luyện tại lớp.
 - Chọn những HS thể hiện tốt nhất ở từng nội dung để đăng kí giao lưu cấp 
trường, theo số lượng quy định.
b. Trong HĐTN
 - Ban tổ chức tuyên bố lí do của buổi HĐTN.
 - Thi văn nghệ về chủ đề an toàn giao thông.
 - Thi nhận diện các biển báo an toàn giao thông đường bộ.
 - Thi thực hành một số tình huống chấp hành điều lệnh cảnh sát giao thông 
khi tham gia giao thông.
c. Khi HĐTN đã hoàn thành
 - Trưởng ban tổ chức nhận xét và chốt lại những nội dung các em cần ghi 
nhớ:
 + Phải đi đúng đường quy định.
 + Phải đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông bằng phương tiện xe mô 
tô, xe gắn máy.
 + Sang đường đúng làn dành cho người đi bộ.
 + Không đi dàn hàng ngang trên đường.
 + Nhắc phụ huynh nếu phụ huynh phóng nhanh, vượt ẩu.
 - Trao phần thưởng cho đội thắng trong cuộc thi.
 - Kết thúc buổi hoạt động. 2.4.3. HĐTN 3: Trò chơi “Rung chuông vàng”
2.4.3.1. Mục đích của trò chơi
 Tạo sân chơi trí tuệ, củng cố, khắc sâu, mở rộng, nâng cao kiến thức các 
môn học, hoạt động giáo dục...
 Luyện tập phản ứng nhanh khi chọn lựa câu trả lời.
 Khích lệ tinh thần thi đua của HS.
2.4.3.2. Cách tiến hành
a. Chuẩn bị
 Thành lập Ban tổ chức trò chơi, Trưởng Ban tổ chức phân công nhiệm vụ 
cụ thể cho từng thành viên: Chuẩn bị bộ câu hỏi cho từng khối lớp, chuẩn bị cơ sở 
vật chất (Hội trường thi, quả chuông vàng, bảng, phấn, khăn lau bảng, phần 
thưởng...), MC dẫn chương trình, GV giám sát HS làm bài và hướng dẫn các em 
trả lời sai ra khỏi vị trí dự thi, quy định về số HS mỗi lớp được tham gia.
b. Trong HĐTN
 HS vào vị trí, MC dẫn chương trình đọc câu hỏi, HS trả lời theo hình thức 
trắc nghiệm. HS ghi phương án lựa chọn trong số đáp án A, B, C hoặc D vào bảng 
con. Các em chỉ viết câu trả lời ở một số trường hợp cụ thể. Sau 10 giây, khi có 
hiệu lệnh, tất cả HS phải giơ bảng. Em nào trả lời đúng được ở lại thi tiếp. Những 
em trả lời sai, được GV hướng dẫn ra khỏi vị trí thi. Cứ lần lượt như vậy cho đến 
kết quả cuối cùng. Trường hợp đặc biệt, đến câu hỏi cuối cùng mà có hai em đều 
làm đúng thì cả hai em đó được lên rung chuông vàng.
c. Khi HĐTN hoàn thành
 - Cho một vài HS nói lên suy nghĩ của mình sau HĐTN.
 - Ban tổ chức nhật xét về HĐTN.
 HS tham gia phần thi “Rung chuông vàng” tại Ngày hội giảm nhẹ rủi ro thiên tai và 
 thích ứng biến đổi khí hậu, năm học 2015-2016