Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh hiểu và thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng

 ĐỀ TÀI: 
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH HIỂU VÀ THỰC HIỆN TỐT 
 “5 ĐIỀU BÁC HỒ DẠY THIẾU NIÊN NHI ĐỒNG”
I . TÍNH MỤC ĐÍCH:
1. Bối cảnh của đề tài:
- Mấy năm gần đây, Đảng và Chính phủ ta đã triển khai công tác nghiên cứu tư 
tưởng Hồ Chí Minh về cả chiều rộng và chiều sâu bởi nó là nền tảng tinh thần văn 
hóa xã hội Việt Nam. Tư tưởng Hồ Chí Minh đã trở thành tài sản tinh thần vô giá 
của cả dân tộc. Thiết tưởng những điều Bác Hồ dạy bảo các em học sinh, thiếu 
niên và nhi đồng cũng là những nội dung cần nghiên cứu đầy đủ hơn, sâu hơn, bởi 
vì những lời khuyên răn của Bác vẫn còn nguyên giá trị giáo dục trong thời đại 
hiện nay và mai sau .
 Trong những năm gần đây Bộ chính trị phát động cuộc vận động “Học tập và 
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” theo chỉ thị số 06/CT – TW ngày 
07/11/2006 của Bộ Chính Trị ban hành. Nghị quyết của chi bộ trường TH “A” An 
Cư cũng phát động, tổ chức trong đội ngũ ĐV, CB-CNVC-LĐ thực hiện một cách 
nghiêm túc. Hưởng ứng cuộc vận động trên mỗi giáo viên không chỉ học tập mà 
còn giáo dục cho thế hệ học sinh của mình “làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí 
Minh”. Học và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh góp phần giúp trẻ thể 
hiện lòng yêu nước, lòng kính trọng yêu quý đối với Bác. Việc làm này đã thực sự 
trở thành việc làm thường xuyên trong các nhà trường và trong mỗi người Việt 
Nam. Và 5 điều Bác dạy thiếu niên, nhi đồng đã được phổ biến rộng khắp trong 
các trường học ở Việt Nam. Nghe theo lời dạy của Người, thiếu niên, nhi đồng 
khắp nơi đã hăng hái thi đua tham gia phong trào “Hai tốt”, phong trào “Thiếu nhi 
làm nghìn việc tốt”. Chính những đóng góp nhỏ bé của các em đã góp phần xứng 
đáng vào sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc và sự nghiệp dựng xây đất 
nước . 
 Ngày nay, trong sự nghiệp đổi mới đất nước, 5 điều Bác dạy thiếu niên nhi 
đồng vẫn là bài học thuộc lòng quý giá để thiếu nhi ghi nhớ, học tập, rèn luyện và 
noi theo...
2. Lý do chọn đề tài:
 Mục đích và nhiệm vụ của việc dạy học là phải hướng tới mục tiêu: “Nâng 
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Và cũng vận động của phong trào Đội triển khai. Đặc biệt trong quá trình nghiên cứu tôi đã 
thể hiện trên thực tế ở chính Liên đội của mình để thực hiện đề tài.
4. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu :
 Đề tài tuy không mới, tuy nhiên việc khai thác về tư tưởng Hồ Chí Minh trong 
5 điều Bác dạy thiếu niên nhi đồng trong giáo dục và thực hiện nội dung cuộc vận 
động là vấn đề luôn mới mẻ. Bởi lẽ tư tưởng Hồ Chí Minh sâu sắc mà phạm vi của 
đề tài không khai thác hết được. Giáo dục thiếu niên nhi đồng qua 5 điều Bác Hồ 
dạy cần người tổ chức giáo dục có sự sáng tạo, mô hình phù hợp, xây dựng chương 
trình có tính nhân văn cao, có giá trị đạo đức thuyết phục. 
II . TÍNH KHOA HỌC:
1. Cơ sở lý luận:
 “Từ trước đến nay, qua các thời kỳ cách mạng khác nhau, lúc nào Đảng, Bác 
Hồ kính yêu và nhà nước cũng ân cần chăm lo sự nghiệp đào tạo, giáo dục các thế 
hệ thiếu nhi Việt Nam trở thành những công dân gương mẫu, những chiến sĩ cách 
mạng kiên cường, góp phần cùng cha anh không ngừng phấn đấu cho lý tưởng Độc 
lập – Tự do và chủ nghĩa xã hội”.
 “Đội thiếu niên đã đạt được những thành tích xuất sắc trong giáo dục và rèn 
luyện thiếu niên nhi đồng theo 5 điều Bác Hồ dạy, góp phần vào sự nghiệp cách 
mạng vẻ vang của dân tộc. Các cuộc vận động, các phong trào hoạt động bổ ích, 
hấp dẫn của Đội luôn được triển khai rộng khắp, sôi nổi, qua đó làm nảy nở nhiều 
gương sáng, nhiều tài năng nhỏ tuổi góp phần làm rạng rỡ gương mặt của Tổ Quốc 
ta ”. Sinh thời Chủ Tịch Hồ Chí Minh rất yêu quý thiếu niên nhi đồng, Bác rất kiến cho rằng cứ học tập tốt là được, không cần tham gia các hoạt động Đội, họ 
đâu hiểu rằng những hoạt động phong trào là những nội dung liên quan đến cuộc 
vận động. Thực hiện 5 điều Bác Hồ dạy, tham gia các phong trào chính là giúp các 
em trưởng thành, tự tin, nâng cao kỹ năng sống, có khả năng ứng xử thông minh 
trong mọi tình huống, linh hoạt, đó chính là mục tiêu của giáo dục đào tạo.
 Hiện nay hầu hết các trường Tiểu học trong tỉnh nói chung, trường của tôi dạy 
nói riêng. Thứ hai hằng tuần thì tất cả các em học sinh và đội viên phải chào cờ 
đầu tuần. Trong quá trình thực hiện tiết chào cờ thì có mời một em học sinh lên 
đọc “5 Điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng”, số học sinh còn lại phía dưới đáp lời 
“xin hứa” (kể cả các em học sinh nhỏ như lớp 1, 2). Nhưng thực chất các em chỉ 
nghe theo lời bạn đọc dưới cờ, rồi xin hứa theo chứ không biết thực hiện như thế 
nào về “5 điều Bác Hồ dạy”. Tôi thử hỏi một học sinh lớp 4 và 5 “em hiểu như thế 
nào về điều 1? (Yêu tổ quốc, yêu đồng bào) Bác Hồ dạy? thì cả hai em ở hai khối 
lớp chỉ trả lời chung chung. Công việc làm của từng điều ví dụ là như thế nào? Bản 
thân em phải cần để thể hiện các điều đó? 
 Tôi vẫn mong sao có một điều gì đó trong kinh nghiệm những năm thực hiện 
nội dung cuộc vận động “Thiếu nhi Việt Nam thi đua thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ 
dạy” tại Liên đội mình trao đổi với đồng nghiệp của tôi, những người đang làm 
nhiệm vụ của một GV- phụ trách Đội để có thêm một chút kinh nghiệm giáo dục 
học sinh qua 5 điều Bác Hồ dạy . 
* Xin nêu lại “5 Điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng” 
 Điều 1: Yêu tổ quốc, yêu đồng bào .
 Điều 2 : Học tập tốt, lao động tốt .
 Điều 3 : Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt .
 Điều 4 : Giữ gìn vệ sinh thật tốt .
 Sinh thời Chủ Tịch Hồ Chí Minh rất yêu quý thiếu niên nhi đồng, Bác rất quan 
tâm giáo dục cácĐiều em, 5 : BácKhiêm nói tốn,thiếu thật nhi thà, là ng dũngười chủcảm t .ương lai của nước nhà nên 
phải sớm rèn luyện đạo đức cách mạng cho thiếu nhi. Vì vậy, một người giáo viên 
- phụ trách chi Đội cần trau dồi và thấm nhuần tư tưởng của Chủ Tịch Hồ Chí 
Minh trong công tác giáo dục thiếu nhi, chính vì lẽ đó giáo dục thiếu nhi theo 5 
điều Bác dạy là nhiệm vụ cần thiết.
 Từ nhận thức trên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tôi luôn coi trọng công 
tác giáo dục, tuyên truyền, giúp các em hiểu sâu sắc về 5 điều Bác dạy, về nội dung 
cuộc vận động “Thiếu nhi Việt Nam thi đua học tập tốt 5 điều Bác Hồ dạy”, hấp dẫn, sự lôi cuốn, mới mẻ, yêu cầu đặt ra cho người phụ trách các Chi đội phải 
có sáng tạo trong tổ chức, khen thưởng phong trào kịp thời.
 Tất nhiên trong thực hiện sẽ xuất hiện những hạt nhân tích cực, từ những hạt 
nhân tích cực lấy đó làm nòng cốt phong trào, làm hạt nhân, nêu gương sáng điển 
hình để học tập trong toàn chi đội, Liên đội.
 Các tập thể, cá nhân hưởng ứng tích cực cuộc vận động cần có khen thưởng, 
động viên kịp thời vì đó là yếu tố tốt, thúc đẩy cho cho công tác thực hiện .
 Để thực hiện nội dung cuộc vận động “Thiếu nhi Việt Nam thi đua học tập tốt 
5 điều Bác Hồ dạy”, hiệu quả - thực tế tôi đã thực hiện những biện pháp như sau:
 * Giúp phụ trách - học sinh - Đội viên nhận thức sâu sắc, sự cần thiết của 
việc thực hiện cuộc vận động :
 - Lập kế hoạch hàng tuần, kế hoạch lồng ghép thực hiện nội dung 5 điều Bác 
Hồ dạy: thực hiện nề nếp tác phong, nề nếp học tập tốt, thực hiện phong trào “Tiết 
kiệm”, công tác Đội, phong trào vệ sinh, phát huy tinh thần đoàn kết trong từng 
Chi đội, lớp, đoàn kết học sinh trong nhà trường
 - Qua tuyên truyền giáo dục giúp các em hiểu sâu sắc về ý nghĩa, hoàn cảnh ra 
đời, nội dung của 5 điều Bác Hồ dạy, bài nội dung tuyên truyền của chúng tôi đã 
nêu bật một số vấn đề như sau:
 + Hoàn cảnh ra đời của 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng: 
 Nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa Bác viết 
thư gửi các cháu TNNĐ và cũng từ đó hàng năm Người đều viết thư cho thiếu nhi. 
Trong thư Bác đều khuyên các cháu TNNĐ biết yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu 
lao động, bảo vệ của công, mạnh dạn, hoạt bát Suốt 15 năm bác luôn suy nghĩ, 
nghiên cứu, mỗi năm có bổ sung để cuối cùng hoàn chỉnh thành 5 điều, mỗi điều 
có 6 tiếng .
 Kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Đội TNTP Hồ Chí Minh 15/5/1961, 5 điều 
Bác Hồ dạy TNNĐ ra đời:
 Điều 1: Yêu tổ quốc, yêu đồng bào.
 Điều 2 : Học tập tốt, lao động tốt .
 Điều 3 : Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt .
 Điều 4 : Giữ gìn vệ sinh thật tốt .
 + Ý nghĩa của 5 điều Bác Hồ dạy: 5 điều Bác Hồ dạy là sự đúc kết kinh 
nghiệm rèn luyện củaĐiều bản 5 thân : Khiêm Bác đúctốn, kếtthật kinh thà, nghiệm dũng cảm động . viên thiếu nhi của của địa phương, hăng hái tham gia giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp đó. 
Bằng việc lồng ghép vào phân môn lịch sử và địa lí thông qua bài dạy hằng tuần. 
Việc học tốt môn học này chính là các em đã thể hiện được ý nhỏ nói trên.
 -“Yêu đồng bào” Lòng yêu đồng bào được thể hiện trong cuộc sống hằng 
ngày, là cách giao tiếp, cách cư xử với mọi người xung quanh, với gia đình với bạn 
bè, thầy cô, sự tương thân tương ái giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống khi có người 
gặp khó khăn hoạn nạn thì chúng ta phải biết giúp đỡ họ. “Yêu Tổ quốc, Yêu đồng 
bào”, các em thiếu nhi học cách yêu thương, giúp đỡ mọi người và ra sức học tập, 
tìm hiểu lịch sử dân tộc, lịch sử và truyền thống đấu tranh của dân tộc thông qua 
các bài học từ phân môn lịch sử (lớp 4&5). 
 Quy định mỗi lớp học, của chi đội được nhà trường trang trí ảnh Bác, 5 điều 
Bác dạy, và nhiều lời dạy của Bác dành cho thiếu nhi làm công tác tuyên truyền, 
nhắc nhở. Giáo dục, bồi dưỡng cho thiếu nhi về truyền thống vẻ vang của Đảng, 
của dân tộc, của Thủ đô ngàn năm văn hiến và anh hùng, về truyền thống của Đoàn 
TNCS Hồ Chí Minh và Đội TNTP Hồ Chí Minh; tham gia tìm hiểu gìn giữ và phát 
huy giá trị các di tích lịch sử, văn hoá, cách mạng ở địa phương; tổ chức cho thiếu 
nhi tham quan các làng nghề truyền thống; phong trào “Nói lời hay, làm việc tốt” 
cùng tuổi trẻ cả nước thực hiện Di chúc của Bác Hồ kính yêu; các phong trào 
“Nghìn việc tốt”, “Uống nước nhớ nguồn”
 * Điều 2: Học tập tốt, lao động tốt . Điều này thì các em cần phải hiểu là: 
 - “Học tập tốt” có nghĩa là: Việc xác định động cơ học tập, có thái độ 
đúng đắn trong học tập, chăm chỉ học tập đều các môn học. Các em không chỉ học 
trong sách, vở mà còn phải học tập thêm ngoài cuộc sống hằng ngày . Giúp các em 
có phương pháp học tập đúng đắn. Cụ thể là: Việc tham gia học tập tích cực ở lớp . 
Đến trường chuẩn bị bài học ở nhà đầy đủ, chuẩn bị sách vở, dụng cụ học tập chu 
đáo. Vào lớp cố gắng lắng nghe thấy cô giảng, tích cực phát biểu ý kiến nhằm thể 
hiện khả năng tiếp thu vốn hiểu biết của mình. Để thầy, cô giúp đỡ và điều chỉnh 
phương pháp giảng dạy của mình nhằm giúp cho các em học tập đạt hiệu quả, và 
có thể bồi dưỡng thêm . 
 - “Lao động tốt” là phải biết yêu lao động, phải biết quý trọng các thành 
 quả 
và giá trỉ của lao động mà bản thân hoặc người khác mang lại. Biết thực hiện lao 
động vừa sức, tích cực tham gia lao động cùng tập thể. Việc thể hiện lao động tốt 
của các em cụ thể tốt như: Việc trực nhật trường lớp; Biết giữ gìn vệ sinh chung 
trong và ngoài nhà trường. Biết giữ gìn thân thể sạch sẽ, biết giúp đỡ cha, mẹ 
những công việc nhẹ nhàng ở nhà như quét nhà, rửa chén bát, cắt cỏ .v.v Phải 
phân tích để các em hiểu được, ngoài học tập còn phải biết lao động, Bác Hồ đã * Điều 3: Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt . Tình đoàn kết và kỷ luật được thể hiện 
như : 
 - “Đoàn kết tốt” tình đoàn kết dược thể hiện trong mối quan hệ giữa bạn bè, 
anh, chị, em trong gia đình, trong tập thể và xa hơn nữa là trong cộng đồng. Tình 
bạn bè thì phải biết quan tâm giúp đỡ lẩn nhau trong học tập, cùng bạn cố gắng 
khắc phục khó khăn, cùng nhau tiến bộ trong học tập. Tình đoàn kết còn thể hiện 
qua hành vi ứng xử trong cuộc sống hằng ngày như: Cùng bạn đến lớp sớm trực 
trường lớp khi được phân công. Biết giúp đỡ những bạn có hoàn cảnh khó khăn 
trong cuộc sống bằng những việc làm nhỏ của mình như giúp đỡ sách cũ, quần áo 
cũ .v.v.
 - “Kỷ luật tốt” thể hiện việc chấp hành nội quy, quy định của trường lớp . 
Những quy định chung ở những nơi cộng cộng v.v Những hành vi này của các 
em được thể hiện như: Đi học đúng giờ; nghỉ học có xin phép, chấp hành tốt lời 
dặn của giáo viên làm bài, học bài ở nhà, vào lớp không làm việc riêng. Nên thể 
hiện giờ nào việc ấy không nói chuyện riêng trong giờ học gây ảnh hưởng đến việc 
học tập của các bạn  Biết tôn trọng các quy định ở những nơi trang nghiêm, nơi 
thờ tự  khi đến những nơi này thì các em phải đi nhẹ, nói khẽ tránh dùm giỡn 
gây ồn ào những nơi trang nghiêm v.v. Với nội dung “Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt”, 
các Tổng phụ trách Đội, giáo viên và nhà trường cần tạo nhiều điều kiện để các em 
tham gia các phong trào, giáo dục tinh thần đoàn kết, ý thức chấp hành pháp luật 
qua các hội thi nghi thức Đội, hữu nghị quốc tế, hội thi an toàn giao thông . 
 * Điều 4: Giữ gìn vệ sinh thật tốt . Việc giữ gìn vệ sinh cần giúp cho 
học sinh hiểu được và thể hiện được là :
 Việc giữ vệ sinh ở trường, giữ vệ sinh ở nhà và ở những nơi công cộng . 
Cũng hư việc giữ gìn vệ sinh cá nhân của các em. Các việc giữ vệ sinh có thể là 
những biểu hiện như: “Ở trường” thì không vứt rát bừa bãi, bỏ rát, đổ rát đúng nơi 
trường quy định. Thực hiện việc đi vệ sinh đúng theo quy định của trường . “Ở 
nhà” biết làm vệ sinh xung quanh nhà, thu gom rát thải sinh hoạt xử lý để tránh 
gây ô nhiễm môi trường xung quanh . Qua đó giúp các em biết xử lý rát thải trong 
cuộc sống hắng ngày, phát hoang những nơi rậm rạp nhằm không cho các côn 
trùng có hại gây bệnh cho con người  “Ở nơi công cộng ” cần thể hiện nếp sống 
văn minh, chấp hành các quy định chung nơi đó . Không vẽ bẩn lên tường, lên 
tranh ảnh nhằm gây mất vẻ mĩ quan nơi công cộng v.v “Về bản thân” phải biết 
giữ vệ sinh thân thể sạch sẽ, thực hiện ăn chín uống chín . các việc mà các em có 
thể thực hiện được đối với bản thân là: “đầu tóc phải được cắt chải gọn gàng, ăn 
mặc sạch sẽ, giữ gìn vệ sinh chân, tay và răng miệng ”