Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp hình thành và phát triển phẩm chất cho học sinh Lớp 2 trường TH Song Mai

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 THUYẾT MINH MÔ TẢ GIẢI PHÁP VÀ
 KẾT QUẢ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN
 1. Tên sáng kiến “Một số biện pháp hình thành và phát triển phẩm chất 
cho học sinh lớp 2 trường Tiểu học Song Mai”
 2. Mô tả các giải pháp cũ thường.
 Từ khi thực hiện Thông tư 27, vấn đề giáo dục phẩm chất cho học sinh luôn 
được nhà trường rất quan tâm và quan tâm một cách toàn diện. Đi theo đó là rất 
nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục phẩm chất cho học sinh. Nhà 
trường chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học từ việc xây dựng kế hoạch dạy học 
đến giảng dạy trên lớp. Giáo viên xác định được mục tiêu cần đạt được trong bài 
học về kiến thức, kĩ năng, năng lực và phẩm chất. Tổ chức phong phú các hoạt 
động để học sinh được trải nghiệm thực tế. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng 
giáo dục của nhà trường.
 Bên cạnh đó trong quá trình tổ chức hoạt động dạy học và trải nghiệm, một 
số giáo viên còn chưa khéo léo, chưa lồng ghép được việc giáo dục nhiều phẩm 
chất cho học sinh trong một hoạt động. Hình thức tổ chức các hoạt động còn đơn 
điệu, học sinh chưa được trải nghiệm thực sự.
 Khi tham gia hoạt động các em vẫn còn thụ động, rụt rè, chưa tự tin. Học 
sinh mới chỉ dừng ở mức độ hình thành các phẩm chất còn chưa được phát triển 
để trở thành thói quen, hành vi. Do đó, những phẩm chất tốt của các em chưa được 
phát huy, lan tỏa đến các bạn khác. Những phẩm chất còn hạn chế thì chưa có 
điều kiện được thay đổi nhiều. Học sinh chưa thực sự tự tin khi nhận xét, đánh giá 
bạn mình. Phụ huynh học sinh chưa nắm bắt được những biểu hiện về phẩm chất 
của con mình một cách cụ thể, rõ ràng. Một số phụ huynh vẫn chú trọng đến kết 
quả học tập, chưa thật sự quan tâm đến việc rèn phẩm chất cho con em mình.
 Qua đánh giá kết quả cuối học kì I, tôi nhận thấy mức độ tốt về phẩm chất 
của lớp mình chủ nhiệm còn chưa cao. Bởi vậy trong tôi luôn cảm thấy trăn trở 
và đề ra các biện pháp mới để đạt kết quả cao hơn trong học kì II. Thời gian gần đây, trong xã hội đã xảy ra rất nhiều vụ việc làm trái với các 
quy định của pháp luật, các quy định về chuẩn mực đạo đức. Đáng buồn hơn, 
người gây ra các vụ việc đó lại là rất nhiều các em học sinh, thanh niên, thiếu niên. 
Một phần nguyên nhân dẫn đến vấn đề này là do lối sống lệch lạc, buông thả của 
các em. Những thói hư, tật xấu đã len lỏi vào cả những vùng nông thôn. Mà thế 
hệ trẻ rất dễ bị cám dỗ, sa đà vào những thói hư, tật xấu đó.Học sinh tiểu học rất 
trong sáng, hồn nhiên. Những phẩm chất tốt các em học rất nhanh nhưng cũng dễ 
dàng bị ảnh hưởng bởi những điều xấu từ mọi người xung quanh. Các em cần 
được uốn nắn, rèn luyện các phẩm chất đạo đức từ nhỏ. Giáo dục Tiểu học hiện 
nay rất coi trọng vấn đề này. Tuy nhiên, việc hình thành và phát triển phẩm chất 
cho học sinh tiểu học vẫn chưa được nhiều giáo viên đi sâu, sát sao như dạy kiến 
thức văn hóa. Khi đánh giá phẩm chất của học sinh phần nào vẫn còn chung chung, 
chưa giúp các em và phụ huynh nhìn nhận rõ mức độ đạt được và chưa đạt được 
của phẩm chất.
 Bản thân học sinh chưa nắm rõ những phẩm chất mà mình cần có để đánh 
giá mình và đánh giá bạn. Để có được những phẩm chất đó thì các em phải làm 
gì. Phụ huynh học sinh thì vẫn còn mơ hồ trong cách đánh giá nên còn nhiều thắc 
mắc. Bởi vậy, là một giáo viên chủ nhiệm, tôi nhận thấy tầm quan trọng rất lớn 
của việc hình thành và phát triển phẩm chất cho học sinh tiểu học. Sau 1 năm thực 
hiện đổi mới đánh giá học sinh theo Thông tư 27/2020/TT-BGDĐT, tôi cũng gặp 
một số khó khăn. Nhưng bản thân tôi cũng tự nhận thức được rằng mình cần phải 
đổi mới, cần tìm tòi và học hỏi những cái mới để trở thành một người giáo viên 
theo kịp được với xu thế chung của đất nước. Hơn nữa, là một giáo viên chủ 
nhiệm, tôi cần bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho mình để đào tạo ra những 
em học sinh có năng lực và phẩm chất tốt.
 4. Mục đích của giải pháp sáng kiến
 Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn của việc hình thành và phát triển 
phẩm chất cho học sinh, đề tài xây dựng và kiểm nghiệm một số biện pháp để 
hình thành và phát triển phẩm chất cho học sinh, nhằm nâng cao chất lượng dạy 
học và công tác chủ nhiệm. khắc phục tồn tại trong quá trình Hội đồng tự quản làm việc.
 Giao cho hội đồng tự quản thực hiện các nhiệm vụ quản lí lớp, duy trì tổ 
chức sinh hoạt lớp, giờ chào cờ đầu tuần; khuyến khích các em tích cực tham gia 
trang trí lớp, tự tổ chức các hoạt động vui chơi, đăng kí tham gia các câu lạc bộ 
cùng sở thích. Giáo viên cần phát huy tối đa vai trò của Hội đồng tự quản, các câu 
lạc bộ cùng sở thích, thư viện trong lớp và các góc trang trí lớp; tránh làm thay, 
làm hộ học sinh.
 Giáo viên chỉ đóng vai trò là người tư vấn giúp đỡ. Làm như vậy các em mới 
có cơ hội bộc lộ khả năng của bản thân, rèn luyện các phẩm chất, năng lực cần 
thiết.
 Giáo viên chủ nhiệm xây dựng được bộ máy Hội đồng tự quản hoạt động 
tích cực và hiệu quả sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, hình thành và phát 
triển nhiều phẩm chất ở học sinh. Học sinh sẽ thấy ham thích và tự tin khi tham 
gia các hoạt động của lớp, của trường. Được bạn của mình nhắc nhở, góp ý, lòng 
tự trọng của các em sẽ hình thành. Qua đó các em biết tự chịu trách nhiệm với 
việc làm của mình, có ý thức kỉ luật, biết đoàn kết và thương yêu bạn bè.
 Hình thành và phát triển phẩm chất cho học sinh trong quá trình dạy học
 Đổi mới phương pháp dạy học
 Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là loại bỏ các phương pháp 
dạy học truyền thống quen thuộc mà cần bắt đầu bằng việc cải tiến để nâng cao 
hiệu quả và hạn chế nhược điểm của chúng. Bên cạnh các phương pháp dạy học 
truyền thống cần kết hợp sử dụng các phương pháp dạy học mới, đặc biệt là những 
phương pháp và kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh. 
Người giáo viên chủ nhiệm cần:
 Nghiên cứu kĩ bài học trước khi lên lớp, xem xét những nội dung nào, hoạt 
động nào có thể sử dụng phương pháp, hình thức dạy học nào là thích hợp và có 
hiệu quả nhất để khi sử dụng phương pháp dạy học mang lại hiệu quả thực sự, 
tránh mang tính hình thức, máy móc. Vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương 
pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, phương pháp dạy học theo hướng tiếp 
cận năng lực học sinh,... các kĩ thuật dạy học tích cực: Khăn trải bàn, Sơ đồ tư trình học tập để có nhận định, động viên hoặc gợi ý, hỗ trợ kịp thời đối với từng 
việc làm, từng nhiệm vụ của mỗi cá nhân hoặc của cả nhóm học sinh.
 Giáo viên phải tâm huyết, đầu tư công sức để thiết kế các nhiệm vụ học tập 
thật linh hoạt, phù hợp với điều kiện của lớp. Thay đổi cách đánh giá học sinh, 
cần đánh giá quá trình phát triển, đánh giá sự tiến bộ để giúp cho sự phát triển của 
mỗi học sinh. Đồng thời, giáo viên cần quan sát từng học sinh để kịp thời đưa ra 
những nhận định về một số biểu hiện của phẩm chất của học sinh. Từ đó, động 
viên, khích lệ, giúp học sinh khắc phục khó khăn, phát huy ưu điểm và các tố chất 
riêng, sửa chữa khuyết điểm để ngày càng tiến bộ.
 Giáo dục phẩm chất qua các môn học
 Bản thân quá trình dạy học và ngay trong các nhiệm vụ dạy học là nhằm 
góp phần giáo dục phẩm chất cho học sinh. Tính chất giáo dục của việc dạy học 
đòi hỏi nhà giáo phải khai thác đúng đắn, sâu sắc nội dung các môn học, thông 
qua việc dạy học mà thực hiện các yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục nhằm phát triển 
các phẩm chất, hoàn thiện nhân cách học sinh.
 Trước hết phải nói tới quá trình dạy học môn Đạo đức ở trường. Thông qua 
môn học này mà học sinh có được một hệ thống khái niệm, tri thức đạo đức. Nhờ 
đó học sinh có thể hiểu được mục đích hành động, biết được cần phải làm gì. Trên 
cơ sở đó, các em định hướng đúng trong các hiện tượng phong phú và phức tạp ở 
quanh mình và có được tính tự giác trong quá trình học tập. Các em cũng hiểu 
bổn phận, nghĩa vụ, trách nhiệm của mình trong các mối quan hệ xã hội, đòi hỏi 
trong giao lưu, giao tiếp ứng xử phải tuân theo các chuẩn mực đạo đức, nhất là 
trong điều kiện xã hội phát triển nhanh chóng, mạnh mẽ và phức tạp.
 Ngoài môn Đạo đức, tất cả các môn học khác ở Tiểu học, đặc biệt là môn 
Tiếng Việt, Tự nhiên và Xã hội, môn Toán đều có khả năng tiềm tàng, nếu được 
khai thác tốt, đúng hướng, nhằm vào việc giáo dục phẩm chất cho học sinh. Chẳng 
hạn ở môn Tiếng Việt qua các câu chuyện kể, các bài văn, bài thơ có nội dung 
phong phú, sinh động ca ngợi vẻ đẹp của đất nước, ca ngợi văn hóa, các tập quán 
truyền thống tốt đẹp của đất nước, của dân tộc nếu được khai thác, tiến hành đúng 
đắn sẽ mở rộng được kiến thức về đạo đức, về truyền thống văn hóa, về kinh lớn. Thành lập các câu lạc bộ thể thao, văn nghệ của lớp, của trường để chọn đội 
tuyển tập luyện cho học sinh đi thi đấu các hoạt động thể thao của thành phố, thi 
đôi bờ Sông Thương ... Đây là loại hình hoạt động khá hấp dẫn đối với học sinh 
tiểu học, thu hút được nhiều em tham gia.
 Hoạt động đền ơn đáp nghĩa như: Áo lụa tặng bà, chăm sóc giúp đỡ gia đình 
thương binh liệt sĩ, viếng và chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, ... Qua những hoạt động 
này, học sinh sẽ hiểu biết hơn về truyền thống của dân tộc, biết ơn những người 
đã có công với tổ quốc. Từ đó giáo dục cho các em lòng tự hào về dân tộc.
 Hoạt động mang tính giáo dục lòng nhân ái như tham gia các đợt ủng hộ 
đồng bào bị thiên tai, bão lụt, tham gia các chương trình vì người nghèo, phong 
trào giúp bạn vượt khó, ... để giáo dục học sinh biết cảm thông, chia sẻ với những 
người có hoàn cảnh khó khăn. Nhà trường thường tổ chức các hoạt động quyên 
góp, ủng hộ vào dịp Tết Nguyên Đán.
 Tổ chức các hoạt động tập thể trong phạm vi toàn trường như: Lao động tập 
thể, múa hát tập thể, một phút sạch trường ... tạo điều kiện để các em hình thành 
các mối quan hệ, gắn bó với nhau vì quyền lợi, danh dự chung, gây niềm vinh dự, 
tự hào về lớp mình. Những hoạt động này có ý nghĩa và tác dụng sâu sắc đến nhận 
thức, tình cảm của học sinh. Từ đó sẽ tạo nên tinh thần đoàn kết, ý thức tập thể, 
biết gi úp đỡ nhau trong mọi hoạt động và chính những hoạt động đó đã đẩy mạnh 
phong trào học tập của các em.
 Việc thực hiện các nhiệm vụ hình thành và phát triển phẩm chất cho học 
sinh Tiểu học là một công việc khó khăn, phức tạp. Bởi lẽ, trong quá trình hình 
thành và phát triển phẩm chất học sinh tiếp nhận những tác động từ nhiều phía: 
Nhà trường - Gia đình - Xã hội. Công tác giáo dục chỉ đạt hiệu quả cao khi phối 
hợp thống nhất được tác động theo hướng tích cực.
 Đối với học sinh tiểu học thì tác động giáo dục của nhà trường, gia đình, xã 
hội có vai trò quan trọng. Vì vậy, sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, 
xã hội trong lĩnh vực này có tác dụng to lớn về nhiều mặt đó là: Làm cho các tác 
động giáo dục đến với học sinh được thực hiện theo những yêu cầu thống nhất; 
Giúp cho cha mẹ học sinh và giáo viên hiểu đầy đủ hơn về đối tượng giáo dục của chứ không phải theo định kỳ hàng tháng. Đồng thời, cần cải tiến hoạt động của 
hội cha mẹ học sinh. Hội cha mẹ học sinh phải thực sự trở thành lực lượng hỗ trợ 
đắc lực cho việc phối hợp giáo dục giữa nhà trường, gia đình, xã hội.
 Nếu nhà trường, gia đình, xã hội tác động đến học sinh theo cùng hướng trên 
những quan điểm, nguyên tắc đúng đắn và thống nhất thì việc hình thành phẩm 
chất cho học sinh sẽ có hiệu quả. Nếu các yếu tố đó tác động lệch hướng đến từng 
học sinh thì sẽ vô hiệu hóa lẫn nhau, gây ảnh hưởng xấu đến phẩm chất của trẻ. 
Để có được sự thống nhất, tạo ra sự cộng hưởng giữa nhà trường, gia đình, xã hội 
nhà trường cần trở thành trung tâm văn hóa giáo dục, trở thành nơi chỉ đạo thống 
nhất tác động của các lực lượng giáo dục.
* Kết quả của sáng kiến
 Sau khi áp dụng một số biện pháp trên vào việc hình thành và phát triển 
phẩm chất cho học sinh lớp chủ nhiệm, cụ thể là lớp 2C, kết quả tôi thu được như 
sau:
 Học sinh trong lớp không còn hiện tượng nghỉ học không lí do, cá c em luôn 
đi học đúng giờ. Đa số các em có ý thức tự giác học tập trên lớp và ở nhà. Các em 
biết làm những việc vừa sức để giúp đỡ bố mẹ, có ý thức tham gia lao động, dọn 
vệ sinh ở trường, lớp. Các em biết sắp xếp sách vở đồ dùng ngăn nắp, biết xếp 
bàn ghế, vệ sinh lớp học gọn gàng sạch sẽ mỗi khi tan học.
 Hơn nữa, các em còn biết nhắc nhở các bạn tham gia giữ gìn vệ sinh trường, 
lớp, nơi ở và nơi công cộng. Các em hứng thú, tích cực tham gia các hoạt động 
giáo dục, các hoạt động thể dục thể thao của trường, lớp và địa phương.
 Các em mạnh dạn, tự tin khi phát biểu ý kiến và thực hiện các nhiệm vụ học 
tập, biết nhận lỗi và sửa lỗi khi mình làm sai. Khi tham gia hoạt động tập thể, các 
em chấp hành nghiêm túc mọi quy định, rất mạnh dạn, tự tin; biết giúp đỡ bạn và 
tìm kiếm sự trợ giúp khi gặp khó khăn.
 Không còn hiện tượng học sinh nói dối, lấy lí do để bao biện cho hành động 
sai của mình. Học sinh thực hiện tốt nội quy của trường, lớp. Các em biết đoàn 
kết, chia sẻ và giúp đỡ các bạn trong lớp, biết quý trọng người lao động.
 Các em biết quan tâm, chăm sóc những người thân của mình, kính trọng