Sáng kiến kinh nghiệm Thiết kế một số trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Luyện từ và câu Lớp 2

 Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o quËn thanh xu©n
 ---------------
 Mã SKKN
 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
§Ò tµi:
 “ThiÕt kÕ mét sè trß ch¬i nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y hä
 c ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 2”
 LÜnh vùc/M«n: TiÕng ViÖt
 N¨m häc: 2015-2016 ThiÕt kÕ mét sè trß ch¬i nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc m«n LT&C líp 2
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
 ViÖc n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc trong nhµ tr­êng lµ mét trong nh÷ng 
viÖc lµm quan träng gãp phÇn n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n tµi cho ®Êt 
n­íc.ChÝnh v× vËy ®· cã nhiÒu gi¸o viªn tr¨n trë, suy nghÜ, ch­a hµi lßng víi 
chÊt l­îng giê d¹y nªn ®· miÖt mµi nghiªn cøu, t×m tßi nh÷ng s¸ng kiÕn míi, 
nh÷ng kinh nghiÖm hay nh»m ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc cho phï hîp víi 
®Æc thï cña m«n häc vµ phï hîp víi nhËn thøc cña häc sinh, gióp c¸c em häc tËp 
mét c¸ch tù gi¸c, nhÑ nhµng, tù nhiªn mµ l¹i hiÖu qu¶. §©y lµ mét trong nh÷ng 
yªu cÇu cÊp thiÕt cña ngµnh gi¸o dôc nãi chung vµ bËc tiÓu häc nãi riªng.
 Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y líp 2 nãi chung vµ ë m«n TiÕng ViÖt 2 nãi riªng, t«i 
nhËn thÊy r»ng: s¸ch gi¸o khoa TiÕng ViÖt 2 gióp häc sinh h×nh thµnh kÜ n¨ng sö 
dông tiÕng ViÖt (nghe- nãi- ®äc- viÕt), kÜ n¨ng thùc hµnh giao tiÕp cô thÓ. Néi 
dung s¸ch gi¸o khoa tinh gi¶n, tÝch hîp c¸c kiÕn thøc thiÕt thùc mang tÝnh cËp 
nhËt, phï hîp víi t©m sinh lÝ løa tuæi häc sinh tiÓu häc trong thêi ®¹i míi hiÖn 
nay.
 §èi víi häc sinh líp 2, vèn tõ cña c¸c em cßn rÊt h¹n chÕ, viÖc t×m hiÓu vµ 
sö dông tõ cßn lóng tóng, gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n cÇn ph¶i ®­îc bæ sung vµ ph¸t 
triÓn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu häc tËp vµ giao tiÕp. Muèn nãi hay viÕt giái ®Òu ph¶i 
dïng tõ. Tõ lµ vËt liÖu ®Ó cÊu thµnh ng«n ng÷. HiÓu ®­îc nghÜa cña tõ ®· khã, 
cßn ph¶i biÕt dïng tõ nh­ thÕ nµo cho hîp v¨n c¶nh, ®óng ng÷ ph¸p cßn khã 
h¬n. Cho nªn, viÖc d¹y cho häc sinh n¾m v÷ng TiÕng ViÖt kh«ng thÓ kh«ng coi 
träng viÖc d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u, ®Æt nÒn mãng cho viÖc tiÕp thu tèt c¸c 
m«n häc kh¸c ë c¸c líp häc trªn.
 §Ó d¹y häc luyÖn tõ vµ c©u ë líp 2 cã hiÖu qu¶, kh«ng nh÷ng ®ßi hái ng­êi 
thÇy ph¶i biÕt c¸ch khai th¸c tõ ng÷ qua vèn sèng cña trÎ nh»m x©y dùng hÖ 
thèng kiÕn thøc trªn c¬ së khai th¸c qua c¸c c©u cã tõ thuéc chñ ®Ò nh»m bæ 
xung, cñng cè, kh¾c s©u hÖ thèng kiÕn thøc cho trÎ.
 Ngoµi ra ng­êi gi¸o viªn ph¶i biÕt phèi hîp mét c¸ch linh ho¹t c¸c ph­¬ng 
ph¸p ®Æc tr­ng cña m«n häc nh­ ph­¬ng ph¸p ®ãng vai, ph­¬ng ph¸p th¶o luËn 
 2/16 ThiÕt kÕ mét sè trß ch¬i nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc m«n LT&C líp 2
 PhÇn II: Néi dung nghiªn cøu
 Ch­¬ng 1.C¬ së lý luËn:
 XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc cÇn cã nh÷ng con 
ng­êi lao ®éng n¨ng ®éng s¸ng t¹o, s½n sµng thÝch øng víi ®iÒu kiÖn ®æi míi 
®ang diÔn ra hµng ngµy. Trong khi ®ã c¸ch d¹y truyÒn thèng nh­ hiÖn nay mÆc 
dï cã ®æi míi song chÊt l­îng vÉn cßn thÊp so víi yªu cÇu thùc tÕ. V× vËy cïng 
víi viÖc ®æi míi néi dung ch­¬ng tr×nh th× ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®Æc biÖt 
lµ tæ chøc trß ch¬i trong mçi tiÕt häc cã mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng vµ cÇn 
thiÕt, ®©y lµ viÖc lµm thiÕt thùc gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc còng nh­ 
thùc hiÖn ®­îc môc tiªu gi¸o dôc mµ §¶ng vµ nhµ n­íc, ngµnh ®Ò ra.
 Trong qu¸ tr×nh d¹y häc nãi chung vµ d¹y häc ph©n m«n luyÖn tõ c©u nãi 
riªng, gi¸o viªn lµ ng­êi tæ chøc, h­íng dÉn ho¹t ®éng cña häc sinh, mäi häc 
sinh ®Òu ho¹t ®éng häc tËp ®Ó ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸ nh©n. Gi¸o viªn tæ chøc 
h­íng dÉn häc sinh huy ®éng vèn hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña b¶n th©n ®Ó häc 
sinh chiÕm lÜnh tri thøc råi vËn dông c¸c tri thøc ®ã vµo thùc hµnh. T¹o cho häc 
sinh thãi quen tù gi¸c, chñ ®éng, kh«ng dËp khu«n m¸y mãc, biÕt tù ®¸nh gi¸ vµ 
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña m×nh, cña b¹n. §Æc biÖt lµ gióp häc sinh cã niÒm tin, niÒm 
vui trong häc tËp. §ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh ph¸t huy n¨ng lùc së 
tr­êng cña m×nh, biÕt ¸p dông kiÕn thøc míi trong bµi häc vµo thùc tÕ dêi sèng 
x· héi.
 Ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u lµ mét ph©n m«n kh«ng thÓ thiÕu cña ch­¬ng 
tr×nh tiÓu häc. bëi vËy gi¸o viªn ph¶i tæ chøc h­íng dÉn häc sinh ho¹t ®éng d­íi 
sù trî gióp cña dông cô, ®å dïng häc tËp ®Ó tõng häc sinh hoÆc tõng nhãm häc 
sinh ph¸t hiÖn vµ chiÕm lÜnh néi dung häc tËp råi thùc hµnh vËn dông néi dung 
®ã. 
 Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng d¹y vµ häc.
 Trong thùc tÕ gi¶ng d¹y mµ ®Æc biÖt lµ qua nh÷ng lÇn thao gi¶ng ë tr­êng 
cña b¶n th©n t«i nhËn thÊy: C¸c h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp trong giê 
häc LT&C cßn ®¬n ®iÖu, viÖc sö dông h×nh thøc trß ch¬i trong viÖc d¹y LT&C 
 4/16 ThiÕt kÕ mét sè trß ch¬i nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc m«n LT&C líp 2
 - RÌn t¸c phong nhanh nhÑn, luyÖn trÝ th«ng minh vµ c¸ch øng xö nhanh.
 B. ChuÈn bÞ: 
 B¶ng phô hoÆc giÊy nh¸p
 C. C¸ch tiÕn hµnh 
 - Trß ch¬i cã tõ 2- 4 nhãm, mçi nhãm cã tõ 3- 4 häc sinh tham gia.
 - Sau khi gi¶i nghÜa tõ ng÷ ®­îc dïng ®Ó gäi tªn chñ ®Ò.
 (VD: §å dïng häc tËp lµ nh÷ng dông cô cña c¸ nh©n dïng ®Ó häc tËp; vËt 
nu«i lµ nh÷ng con vËt nu«i trong nhµ), Gi¸o viªn (ng­êi dÉn trß) nªu yªu cÇu:
 + H·y kÓ ra nh÷ng tõ gäi tªn ®å dïng häc tËp (hoÆc nh÷ng tõ nãi vÒ t×nh 
c¶m gia ®×nh).
 + Tõng nhãm ghi l¹i nh÷ng tõ ®ã vµo b¶ng phô (®· ®­îc chia theo sè l­îng 
nhãm), hoÆc ghi vµo giÊy nh¸p ®Ó ®äc lªn. Thêi gian viÕt kho¶ng 2- 3 phót.
 + Mçi tõ viÕt ®óng ®­îc tÝnh 1 ®iÓm; mçi tõ viÕt sai bÞ trõ 1 ®iÓm; nhãm 
nµo cã sè ®iÓm cao nhÊt sÏ ®øng ë vÞ trÝ sè 1, c¸c nhãm kh¸c dùa theo sè ®iÓm 
®Ó xÕp vµo c¸c vÞ trÝ 2, 3, 4
 Chó ý: Trß ch¬i nµy cã thÓ ®­îc sö dông ë c¸c bµi luyÖn tõ vµ c©u:
 - Trong s¸ch gi¸o khoa TV 2, tËp 1:
 + KÓ tªn c¸c m«n em häc ë líp 2 (tuÇn 7, T59).
 + H·y kÓ tªn nh÷ng viÖc em ®· lµm ë nhµ gióp cha mÑ (tuÇn 13, T108).
 + T×m nh÷ng tõ chØ ®Æc ®iÓm cña ng­êi vµ vËt (tuÇn 15, T122). 
 + ViÕt tªn c¸c con vËt trong tranh (tuÇn 16, T134).
 - Trong s¸ch gi¸o khoa TV 2, tËp 2:
 + Nãi tªn c¸c loµi chim trong tranh (tuÇn 22, T35).
 + T×m c¸c tõ ng÷ cã tiÕng "biÓn" (tuÇn 25, T 64).
 + KÓ tªn c¸c con vËt sèng ë d­íi n­íc (tuÇn 26, T74).
 + KÓ tªn c¸c loµi c©y (tuÇn 28, T87)
 + T×m nh÷ng tõ ng÷ chØ nghÒ nghiÖp (tuÇn 33 T129);
 2. Trß ch¬i: T×m nhanh tõ ®ång nghÜa
 A.Môc ®Ých:
 - NhËn biÕt nhanh c¸c tõ ng÷ ®ång nghÜa, lµm giµu vèn tõ cña häc sinh 
 - LuyÖn trÝ th«ng minh, nhanh m¾t, nhanh, tay.
 6/16 ThiÕt kÕ mét sè trß ch¬i nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc m«n LT&C líp 2
 3. Trß ch¬i: T×m ''kÎ tró Èn''
 A. Môc ®Ých: 
 - Më réng vèn tõ, t×m nhanh vµ gäi tªn ®­îc c¸c sù vËt Èn trong tranh.
 - LuyÖn kü n¨ng quan s¸t tinh, ãc t­ëng t­îng, liªn t­ëng giái
 B. ChuÈn bÞ :
 - Phãng to tranh cã trong hai bµi luyÖn tõ vµ c©u ë tuÇn 6 (T52); tuÇn 
11(T90) – s¸ch gi¸o khoa TV 2 tËp 1 trên bảng tương tác.
 C. C¸ch tiÕn hµnh : Có 4 nhóm chơi
 1. Gi¸o viªn nªu yªu cÇu: T×m sè ®å vËt ®­îc để sư vÏ Èn trong tranh( gäi lµ 
kÎ tró Èn) råi ghi ra giÊy ®· chuÈn bÞ. Trong kho¶ng 3 phót,GV gọi đại diện các 
nhãm lên đổ mầu vào các đồ vật nhóm mình tìm được. Nhóm nµo t×m ®­îc ®ñ 
sè l­îng ®å vËt ( t×m hÕt ®­îc nh÷ng kÎ tró Èn) lµ nhãm ®¹t gi¶i nhÊt.
 3. HÕt thêi gian, c¸c nhãm lªn đổ màu vào các đồ vật nhóm mình tìm được 
lªn b¶ng tương tác . Gi¸o viªn h­íng dÉn c¶ líp h« ''®óng'' (hoÆc ''sai'', hoÆc 
''thiÕu'') gi¸o viªn trî gióp viÖc x¸c nhËn kÕt qu¶ cña tõng nhãm.
 - Khi c¸c nhãm ®äc xong kÕt qu¶, gi¸o viªn cïng c¶ líp dùa vµo sè l­îng 
®å vËt t×m ®­îc ®Ó xÕp gi¶i nhÊt, nh×, ba (cã thÓ xÕp ®ång gi¶i nhÊt, nh×, ba hoÆc 
yªu cÇu tr¶ lêi thªm c©u hái phô ®Ó ph©n râ thø h¹ng).
 * Chó ý: Trß ch¬i nµy ¸p dông cho bµi tËp 3 tiÕt luyÖn tõ vµ c©u tuÇn 6- 
T52; bµi tËp 1 tiÕt luyÖn tõ vµ c©u tuÇn 11- T 90.
 4. Trß ch¬i: Thi ghÐp tiÕng thµnh tõ.
 A. Môc ®Ých:
 - Më réng vèn tõ b»ng c¸ch ghÐp tiÕng.
 - RÌn kh¶ n¨ng nhËn ra tõ, rÌn t¸c phong nhanh nhÑn.
 B. ChuÈn bÞ :
 -GV thiết kể trên m¸y chiÕu.
 - Dùa theo bµi tËp 1, tiÕt luyÖn tõ vµ c©u tuÇn 12 ( s¸ch gi¸o khoa TV 2 tËp 
1- T99) Gi¸o viªn lµm c¸c bé qu©n bµi ghi tiÕng ( ®ñ cho sè nhãm häc sinh tham 
gia thi); mçi bé qu©n bµi cã kÝch th­íc kho¶ng 5 cm x 15 cm . Mçi bé gåm 24 
 8/16 ThiÕt kÕ mét sè trß ch¬i nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc m«n LT&C líp 2
 VD: Chia c¸c tõ sau thµnh 2 nhãm: 
 +Ng«, khoai, b¾p c¶i, bÝ.
 + Ng«, lóa , su su, s¾n, m­íp
 - Sè l­îng ng­êi ch¬i lµ 2 nhãm ch¬i
 C. C¸ch tiÕn hµnh :
 1. Gi¸o viªn ph¸t cho mçi ng­êi (nhãm) ch¬i mét bé bµi hoÆc mét b¶ng tõ, 
nªu luËt ch¬i. VD: Dùa vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i c©y ®­îc gäi tªn trong 
bé bµi (b¶ng tõ) h·y s¾p xÕp c¸c tõ trong bé bµi thµnh 2; 4 nhãm.
 2. Mçi ng­êi (nhãm) ch¬i cÇm b¶ng tõ hoÆc bµy c¸c qu©n bµi ra, ®äc mét 
l­ît c¸c tõ råi dùa ®Æc ®iÓm gièng nhau cña sù vËt, hµnh ®éng.(còng lµ nghÜa 
cña tõ ghi trong b¶ng hoÆc trong c¸c qu©n bµi); XÕp c¸c qu©n bµi theo c¸c nhãm 
hoÆc dïng bót ®¸nh dÊu c¸c tõ trong b¶ng theo nhãm (1; 2)
 3. HÕt thêi gian quy ®Þnh (kho¶ng 3 phót) c¸ nh©n (nhãm) nµo ph©n lo¹i 
®­îc ®óng vµ nhanh sÏ ®­îc tÝnh ®iÓm vµ ®­îc khen th­ëng (mçi tõ ph©n lo¹i 
®óng ®­îc tÝnh 1 ®iÓm)
 * Chó ý: trß ch¬i ¸p dông cho c¸c tiÕt luyÖn tõ vµ c©u s¸ch gi¸o khoa TV 2 
tËp 2.
 - TuÇn 23 T45 (bµi tËp 1)
 - TuÇn 26 T 73 (bµi tËp 1)
 6. Trß ch¬i: ®Æt c©u theo tranh
 A. Môc ®Ých:
 - LuyÖn cho häc sinh biÕt dùa vµo ý mµ c¸c bøc tranh gîi ra, ®Æt ®­îc c©u 
®óng ng÷ ph¸p, ®óng néi dung tranh.
 - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, t×m ý, ®Æt c©u, luyÖn t¸c phong nhanh nhÑn.
 B. ChuÈn bÞ :
 - Tranh vÏ dïng ®Ó ®Æt c©u theo tranh ®· ®­îc phãng to (theo s¸ch gi¸o 
khoa TV 2).
 - C¸c b¨ng giÊy, hå d¸n ®Ó ®Ýnh b¨ng giÊy lªn b¶ng; bót d¹ ®Ó viÕt c©u lªn 
b¨ng giÊy.
 - Tªn c¸c nhãm ch¬i ghi s½n lªn b¶ng líp (kho¶ng 3; 4 nhãm ch¬i mçi 
nhãm 3; 4 ng­êi)
 10/16 ThiÕt kÕ mét sè trß ch¬i nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc m«n LT&C líp 2
 8. Trß ch¬i: XÌ ĐIỆN “ ĐỐ BẠN TÔI LÀ AI”
 A. Môc ®Ých:
 - LuyÖn cho häc sinh biÕt dùa vµo đặc điểm của sự vật( con vật ,cây cối,..) 
để gọi được tên.
 - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, luyÖn t¸c phong nhanh nhÑn.
 B. Chuẩn bị
 C.Cách tiến hành 
 - GV nêu cách chơi và luật chơi sau đó chỉ định 1hs nêu đặc điểm của sự 
vật sau đó chỉ định ngươi trả lời nếu trả lời đúng được quyền ra câu đố bạn 
khác,nếu bạn nào không trả lời đúng thì sẽ thua cuộc.
 - Với trò chơi này có thể áp dụng ở phần củng cố trong các bài học tuần 
21,22,23,24
 12/16 ThiÕt kÕ mét sè trß ch¬i nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc m«n LT&C líp 2
 - NhËn xÐt vµ ch÷a bµi
 - KÓ tªn mét sè loµi chim mµ - 7 – 10HS.
 con biÕt.
 - §Æt c©u theo mÉu Ai lµ g×/ - 3 – 5HS.
 Ai thÕ nµo? cã tªn loµi chim 
 con biÕt.
 Chèt.
7-8’ Bµi 2: H·y chän tªn loµi - §äc y/c BT2. - 1 HS ®äc.
 chim thÝch hîp víi mçi chç - Gäi HS nhËn xÐt vµ ch÷a 
 trèng d­íi ®©y: bµi.
 a) §en nh­
 b) H«i nh­ - GV cïng HS t×m hiÓu ®Æc - Tr¶ lêi c©u hái.
 c) Nhanh nh­ ®iÓm cña c¸c loµi chim.
 d) Nãi nh­ - Yªu cÇu HS lµm viÖc c¸ - Lµm bµi b»ng bót ch× 
 e) Hãt nh­ nh©n. vµo s¸ch.
 (vÑt, qu¹, kh­íu, có, c¾t) - Ch÷a bµi.
 - Nªu c©u hái. - Tr¶ lêi ®Ó hiÓu néi 
 - Chèt ý. dung cña 5 c©u thµnh 
 ng÷.
 - §äc l¹i 5 c©u thµnh ng÷.
 - T×m thªm nh÷ng c©u thµnh - 3 – 4HS 
 ng÷ kh¸c vÒ loµi chim.
 Chèt.
7-8’ Bµi tËp 3: ChÐp l¹i ®o¹n - §äc y/c bµi tËp 3. - 1 HS ®äc
 v¨n d­íi ®©y cho ®óng - Lµm bµi vµo vë. - HS lµm vë.
 chÝnh t¶ sau khi thay « - Gäi Hs ch÷a bµi. -1 HS ch÷a trªn b¶ng 
 trèng b»ng dÊu chÊm hoÆc t­¬ng t¸c.
 dÊu phÈy.
 - ? T¹i sao ®Æt dÊu chÊm ë « - 1 HS tr¶ lêi.
 trèng thø nhÊt?
 - ? V× sao con ®Æt dÊu ph¶y - 1 HS tr¶ lêi.
 vµo « trèng thø 2 vµ 3?
 - Hái l¹i vÒ t¸c dông cña dÊu - HS tr¶ lêi.
 chÊm, dÊu phÈy.
 5’ C. Cñng cè, dÆn dß.
 1. §è vui - §­a yªu cÇu, giíi thiÖu - T×m nh÷ng con vËt Èn 
 “ Ng«i nhµ bÝ mËt” c¸ch ch¬i. chøa trong ng«i nhµ
 - NhËn xÐt, chèt ý.
 2. DÆn dß: - Chèt l¹i kiÕn thøc. - L¾ng nghe.
 - Nªu yªu cÇu vµ dÆn HS 
 chuÈn bÞ bµi sau.
 14/16