Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp giáo dục Đạo đức cho học sinh Lớp 2

 PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO THĂNG BÌNH
 TRƯỜNG TH NGUYỄN THỊ MINH KHAI
 ---  ---
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Tên đề tài:
 BIỆN PHÁP GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC 
 CHO HỌC SINH LỚP HAI
 Họ và tên : NGUYỄN THỊ SÔ
 Tổ chuyên môn : 2
 Đơn vị : Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai
 Năm học: 2009-2010 2
 Đặc thù của việc giáo dục đạo đức chính là ở chỗ giúp học sinh tiếp nhận 
được những bài học làm người, tạo nên ý thức rèn luyện đạo đức nơi các em, chứ 
không phải là những câu, những chữ (lý thuyết – giáo điều về đạo đức) mà thầy 
giáo, cô giáo cố nhồi vào đầu các em mà không đem lại sự nhận thức nào về đạo 
đức. Nhiệm vụ của người thầy là không chỉ giới thiệu dạy dỗ bằng lý thuyết đạo 
đức mà hơn thế phải giúp các em hiểu được những giá trị đạo đức đúng đắn, giúp 
các em trở thành người học trò ngoan. Tôi nhận thấy xưa nay việc giáo dục đạo 
đức chỉ có bề rộng chứ chưa có chiều sâu.
 Đạo đức là một khía cạnh quan trọng quyết định giá trị tinh thần của một 
con người. Thế nhưng, những gì mà thầy cô chúng ta làm vẫn chưa đủ. Do quãng 
thời gian eo hẹp trên lớp học chỉ đủ để giảng dạy các môn theo đúng chương trình 
quy định, việc lồng ghép, kết hợp giáo dục đạo đức cho học sinh cũng trở nên khó 
khăn.
 Trong thực tế một số bộ phận phụ huynh học sinh và giáo viên chưa nắm 
chắc được sự phát triển tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học, các em chỉ là những 
đứa trẻ trong sáng, chờ người lớn chúng ta viết những dòng chữ về cuộc đời lên 
đó. Vậy thì trong từng lời ăn tiếng nói, cách đối nhân xử thế... Người lớn đã khi 
nào nhớ mình là tấm gương cho bọn trẻ noi theo, hay vẫn cho rằng “Trẻ con chẳng 
biết gì?”.
 Trong môi trường giáo dục của chúng ta phải có khen thưởng, động viên và 
chê trách nhẹ nhàng, tinh tế. Trong tất cả các tiết học, việc động viên, khích lệ hoặc 
chê trách tế nhị đúng cách luôn mang lại hiệu quả lớn. Nhưng khi việc học sinh 
mắc phải sai phạm, phải chịu hình phạt thế nào cho đúng mức, cho hợp lý để đem 
lại hiệu quả giáo dục? đó là một vấn đề không dễ dàng, giáo dục không thể lúc nào 
cũng dùng lời lẽ nặng nề, chê trách quá đáng các em...
 Xuất phát từ nhận thức của bản thân, việc giáo dục đạo đức cho học sinh 
cũng không kém việc giáo dục thể chất hay giáo dục tri thức, tình trạng đạo đức 
con người hiện nay đang có chiều hướng tiêu cực như một hiệu quả của thời đại 
nên hơn lúc nào hết ngành giáo dục phải nhận lấy nhiệm vụ nặng nề, đó là đào tạo 
những con người tài năng – đức độ. Bởi “Người có tài mà không có đức là người 
vô dụng”. Bấy lâu nay cũng chưa có một công trình sáng kiến kinh nghiệm nào đi 
chuyên sâu nghiên cứu về phương pháp giáo dục đạo đức cho học sinh, trong năm 
học 2008-2009 vừa qua Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát động mô hình: “Trường 
học thân thiện, học sinh tích cực”, cho nên tôi nghĩ việc tìm ra “Vài biện pháp giáo 
dục đạo đức cho học sinh” (ở đây là trong phạm vi học sinh lớp hai) là một vấn đề 
cấp thiết. Đó là lý do để tôi chọn đề tài này.
 3. Giới hạn vấn đề nghiên cứu:
 Việc giáo dục đạo đức ở đây lấy nền tảng từ những nội dung của môn học 
đạo đức lớp 2, nhưng hình thức phổ biến, nội dung giáo dục, rộng rãi trải đều trên 
các môn tạo thành quá trình theo dõi và giáo dục thường xuyên, thiết thực. Đưa ra 
các biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua phương pháp ứng xử của 
giáo viên trên lớp; qua các tiết học, cách định hướng các em tự liên hệ thực tế bản 
thân để tìm ra cách ứng xử có văn hoá, lễ phép. Ngoài ra còn tổ chức những buổi 4
 Trong công tác giảng dạy xưa nay, vấn đề giáo dục đạo đức luôn được các 
cấp lãnh đạo xem trọng, như là một trong những mục đích hàng đầu trong sự 
nghiệp trồng người. Thế nhưng theo tôi nhận thấy mục đích hàng đầu trong sự 
nghiệp trồng người. Thế nhưng theo tôi nhận thấy thực tế trong công tác giáo dục 
hiện nay thì GV vẫn xem trọng việc giáo dục tri thức cho HS nhiều hơn và thường 
lảng quên việc giáo dục phẩm chất đạo đức, tìm ra những biện pháp hiệu quả để 
giáo dục đạo đức cho các em. Mấy năm gần đây những bài viết SKKN của các 
đồng nghiệp cũng thiên về việc nghiên cứu phương pháp giảng dạy các môn : toán, 
tiếng Việt  chiếm số lượng lớn. Năm học 2009-2010 tiếp tục thực hiện cuộc vận 
động “Trường học thân thiện. học sinh tích cực” của Bộ Giáo dục đưa ra như một 
định hướng quan trọng và tích cực có tác dụng nhấn mạnh và khẳng định công tác 
giáo dục cần phải hoạt động song song giữa giáo dục đạo đức. Việc giáo dục tốt 
đạo đức cho HS góp phần rất lớn để tạo nên môi trường sư phạm “thân thiện”
 V) NỘI DUNG NGHIÊN CỨU :
 1) Phương pháp thực hiện :
 Giáo dục đạo đức cho HS cần khép kín giữa 2 môi trường, gia đình và 
trường học
 1.1) Tại nhà trường :
 Thầy cô giáo phải tạo sự hứng thú, hấp dẫn, cuốn hút học trò để có sự tập 
trung thực sự, có cách ứng xử khéo léo, tạo sự gần gũi đối với các em. Biết hướng 
HS đi từ bài học đến thực tế khách quan.
 Quá trình giảng dạy cần tìm hiểu tâm lý, cách ứng xử của mỗi HS với bạn 
bè, thầy cô để biết được những bài học đạo đức có thực sự đi vào lòng các em hay 
chưa.
 Tổ chức các chương trình ngoại khoá với nội dung phong phú :
 Xây dựng mô hình những cuộc thi kể chuyện đạo đức, tiểu sử các anh hùng 
lịch sử - danh nhân dân tộc. Kết hợp với việc đưa ra những câu hỏi tình huống cho 
HS, GV qua đó mà phân tích định hướng cho các em hiểu
 Tổ chức nhiều trò chơi tập thể, trò chơi dân gian, xây dựng tiểu phẩm từ 
những câu chuyên đạo đức.
 Tổ chức những nuổi lao động vệ sinh nhà trường, lớp học chăm sóc cây 
xanh trong khuôn viên nhà trường nhằm giúp HS có ý thức giữ gìn vệ sinh tập thể, 
trường học, ý thức bảo vệ môi trường. Đồng thời tổ chức cho các em đi viếng 
nghĩa trang liệt sĩ, thăm di tích lịch sử, để các em có dịp hiểu thêm về lịch sử địa 
phương.
 Nếu những dự định về chương trình ngoại khoá được tổ chức một cách 
khoa học và thường xuyên thì sẽ giúp các em thích thú học hỏi, tìm hiểu và những 
góc cạnh của đạo đức con người như “Uống nước nhớ nguồn”, ý thức cộng đồng – 
dân tộc  giúp các em từ thích thú đến hiểu sâu sắc những chuẩn mực đạo đức.
 1.2) Phía gia đình : 6
 Tôi sẽ hỏi: Trong lớp mình em nào đã hay quan tâm, giúp đỡ bạn? Em kể ra 
những việc làm đã giúp đỡ bạn. Có nhiều em kể trước lớp những việc làm giúp đỡ 
bạn bè. Tôi đề nghị cả lớp tuyên dương những bạn đã làm được việc tốt đó.
 Đối với công việc này, đòi hỏi giáo viên phải nhẫn nại, vì thông thường các 
em rất ít nói ra những cảm nhận sâu kín của mình, bởi lẽ chưa tìm được sự tin cậy, 
chia sẻ ân cần của thầy cô. Cho nên để thuyết phục được các em, tạo nên sự tin cậy 
là cả một quá trình. Hơn hết nữa, khi chúng ta nhận được những lời tâm sự thật 
lòng của các em chúng ta phải đáp lại sự tin cậy ấy bằng cách cởi bỏ những thắc 
mắc của các em. Thuyết phục các em đến với cái tốt một cách tự nhiên, trong sáng.
 Như vậy, lâu ngày các em sẽ xem cô giáo như là người mẹ tin cậy biết lắng 
nghe và giúp các em giải quyết khó khăn, thắc mắc trong cuộc sống.
 Bước 2: Đi sâu quan sát vào thực tế, hoàn cảnh của học sinh để tìm hiểu 
tình trạng đạo đức để tìm cách giải quyết.
 a. Mục đích:
 Thông thường trong các tiết dạy thời gian không nhiều và một số em vẫn 
còn rụt rè trong việc thể hiện tâm lí của mình. Nhưng khi chúng ta đứng bên ngoài 
để ý, quan sát các em sinh hoạt thì chắc chắn sẽ biết được những điều mà các em 
chưa nói ra. Hiểu các em càng sâu bao nhiêu thì việc giáo dục đạo đức của chúng 
ta càng hiệu quả bấy nhiêu. Hơn nữa thực tế chính là môi trường để giáo viên có 
dịp kiểm nghiệm lại hiệu quả của những tiết dạy đối với học sinh.
 Sau khi học xong bài chúng ta vẫn hay nghĩ rằng những gì đã giảng học trò 
đều hiểu, nhưng chưa hẳn đã vậy. Khi chúng ta giảng có thể những lí lẽ sẽ cuốn 
hút, thuyết phục các em có ý thức về đạo đức một cách đúng đắn, điều này các em 
đã trả lời tốt trong những tiết học. Thế nhưng trẻ em nhanh hiểu mà cũng nhanh 
quên nên đôi khi bài học đạo đức đã không đến được với các em như chúng ta 
mong muốn. Phát hiện điều đó và kịp thời hướng các em sửa chữa sẽ đem lại hiệu 
quả tích cực. Dù vậy nhưng đây cũng là công việc nhiều khó khăn, vì đòi hỏi giáo 
viên phải luôn bỏ nhiều thời gian quan tâm, quan sát các em. Trong một tập thể lớp 
mỗi em có mỗi hoàn cảnh riêng, môi trường sống khác nhau có những tác động 
làm hình thành nhận thức và phẩm chất đạo đức riêng. Cho nên khi chúng ta hiểu 
được hoàn cảnh của mỗi em thì sẽ dễ dàng gần gũi, quan tâm và giáo dục các em 
hơn.
 Ví dụ: Trong bài “Chia sẻ vui buồn cùng bạn” là một bài học nội dung đạo 
đức sâu sắc và rất phù hợp với lứa tuổi các em, bài học thể hiện văn hoá ứng xử 
với bạn bè cùng trang lứa. Trong tập thể 2A có em Phan Thị Luyến, là HS có hoàn 
cảnh đặc biệt khó khăn, gia đình em vừa nghèo khó lại đông anh chị em Luyến đến 
trường không được đầy đủ, tươm tất như các bạn cùng lớp. Những ngày đầu tiên 
nhận lớp, tôi thấy bạn bè trong lớp tỏ ra xa lánh, ngại tiếp xúc với cô bé có vẻ hình 
thức “thôn quê” của gia đình nghèo, em Luyến lại thuộc diện HS có học lực trung 
bình yếu. Hoàn cảnh này làm tôi rất băn khoăn và lo lắng. Những giờ ra chơi, khi 
những HS khác vui đùa quấn quýt thì Luyến lẻ loi bị cô lập giữa chúng bạn. Tôi 
nhận thấy thói ích kỷ, phân biệt giàu nghèo ngoài xã hội cũng đã “nhiễm” vào 8
Giáo viên sẽ thông báo trước hai tuần về nội dung cuộc thi, hướng dẫn cặn kẽ về 
nội dung của câu chuyện. Đặc biệt đề cao sự sáng tạo trong cách kể, đánh giá cao 
lối kể rõ ràng, diễn cảm. Sau mỗi lần các em kể giáo viên sẽ linh hoạt đặt câu hỏi 
cho mỗi em để đánh giá chính xác mức độ hiểu biết của mỗi em về nội dung câu 
chuyện. Đặt ra cho các em những câu hỏi tình huống để các em tự đặt vào hoàn 
cảnh bản thân suy nghĩ để rút ra bài học đạo đức cho mình. Căn cứ vào phong cách 
kể và cách trả lời có thông minh hay không mà giáo viên sẽ có phần thưởng cho 
từng em.
 Làm tốt được điều này sẽ tạo cho các em sự ham học, các em sẽ chăm chỉ thi 
đua với các bạn, qua đó mà có sự tiếp nhận tốt hơn về những giá trị đạo đức. Đồng 
thời qua cách sinh hoạt này sẽ giúp cho chúng ta phát hiện và kịp bồi dưỡng những 
học sinh có năng khiếu kể chuyện tốt tham gia các cuộc thi kể chuyện do trường tổ 
chức.
 b2. Thi nói lời hay ý đẹp:
 Đây là hoạt động không những giáo dục các em về đạo đức mà qua đó giáo 
viên có thể giúp các em nói và viết tốt ngôn ngữ Tiếng Việt, sử dụng ngôn ngữ 
Tiếng Việt một cách trong sáng khi giao tiếp. Giúp ích cho việc dạy môn: Tập làm 
văn, luyện từ và câu
 Được học tập và rèn luyện trong môi trường văn hoá sư phạm, nề nếp nên 
tôi nghĩ hầu hết các em đều nói năng rõ ràng, lễ phép. Nhưng đồng thời, do quá 
trình tiếp xúc với môi trường xã hội (ngoài nhà trường), tuổi các em là tuổi hiếu 
động do chưa phân biệt rõ đâu là lời hay ý đẹp, đâu là lời lẽ thô tục nên đôi khi 
những ngôn ngữ không trong sáng đã xâm nhập vào tâm hồn các em. Hoạt động 
này giúp chúng ta giáo dục cách ăn nói trong sáng, có “Lời hay ý đẹp”. Giúp các 
em nhận thức và có sự sàng lọc khi tiếp nhận ngôn ngữ từ xã hội. 
 Phát động những phong trào: Không nói tục không chửi thề; Gọi bạn xưng 
tên; Kính trên nhường dưới; Lễ phép với thầy cô - người lớn tuổi. Những lời ăn 
tiếng nói tưởng chừng đơn giản trong cuộc sống, nhưng để nói hay, nói sao cho 
diễn đạt tình cảm một cách xúc động, đối với các em là cả một vấn đề lớn. Nói 
trong sáng, lễ độ, đúng mực cũng là thước đo đánh giá đạo đức con người, qua 
những trò chơi như vậy sẽ tạo môi trường cho các em rèn luyện đạo đức một cách 
tích cực và có hiệu quả.
 b3. Tổ chức những hoạt động cộng đồng - xã hội:
 Đây là việc làm rất có ý nghĩa nhằm hướng các em có cái nhìn xa và rộng về 
phái cộng đồng, nắm bắt được tinh thần và ý thức trách nhiệm với xã hội.
 Phối hợp cùng với nhà trường và địa phương tổ chức cho học sinh thăm 
viếng, quét dọn nghĩa trang liệt sĩ, di tích lịch sử. Tổ chức thăm, gặp mặt với mẹ 
Việt Nam anh hùng, các chú bác cựu chiến binh. Qua những hoạt động như vậy 
học sinh có dịp biết thêm về lịch sử địa phương, về những tấm gương, con người 
anh hùngQua đó mà xây dựng ở các em tình yêu quê hương, niềm tự hào sâu sắc 
về lịch sử và đặc biệt là hình thành ý thức sống tốt để thể hiện lòng biết ơn.